Dun balanceerkoord tussen verstand en gevoel in een dictatuur

“Als er ooit over geschreven wordt, zal het allemaal zo belachelijk lijken”
“Er zal vast nooit iemand over schrijven. Mensen zullen andere zorgen hebben”

Zomaar een paar rake zinnen uit een gesprek in het boek van Klima over het leven van een rechter uit Praag ten tijde van de Koude Oorlog. Er komen twee verhaallijnen in voor die elk om de beurt aan bod komen in afwisselende hoofdstukken. Enerzijds volgen we rechter Adam en zijn vrouw Alena gedurende vijf maanden in 1972, anderzijds doet Adam als ik-verteller zijn leven uit de doeken vanaf de Tweede Wereldoorlog.
Je leest gaandeweg hoe Adam is gevormd door zijn levenservaringen en hoe dat hem nog steeds beïnvloedt. Net zoals het leven in een communistische dictatuur zich eveneens doet gelden op zijn leven en dat van zijn vrouw, familie en vrienden. Adam schippert tussen de uitdagingen die hij zowel op het werk als prive heeft.

Het is interessant om de gedachtegang van Adam, Alena, en andere personen te volgen. Daardoor merk je hoe verschillend mensen met hun leven in tegenspoed kunnen omgaan, met elk hun eigen balans tussen verstand en gevoel. Soms heb je even de tijd nodig om te denken over de overpeinzingen van Adam over o.a. rechtvaardigheid.
Bij het lezen is het wel een pre om enige historische kennis te hebben van Tsjechoslowakije in de 20e eeuw, aangezien de politieke situatie en bepaalde gebeurtenissen niet echt worden toegelicht in het boek. Los daarvan is het een aanbevelenswaardige klassieker over het leven in een voormalig Oostblok-land. Klima heeft het boek namelijk al in 1976 geschreven, maar het is het pas recent vertaald naar het Nederlands.

Het is van alle tijden dat mensen andere zorgen hebben, maar in de huidige geopolitieke situatie kan dit boek over het leven in een dictatuur juist extra interessant zijn als waarschuwing.