Een boek om nooit te vergeten

Met dit boek laat Ruta Sepetys zien hoe belangrijk de rol van kunst en cultuur kan zijn bij het onder de aandacht brengen van oorlogsmisdaden van, in dit geval, het Stalinistische regime.
De hoofdpersoon van het boek doet dat ook: Lina maakt tekeningen die aan de basis zullen liggen van het verhaal over haar gevangenschap in Siberie.
Lina is de verteller, ze is vijftien en woont met haar familie in Litouwen wanneer in 1941 haar leven ingrijpend verandert. Met haar moeder en broertje wordt ze gedeporteerd naar Siberie. Ze moeten zien te overleven en hebben angst over het lot van hun vader die niet bij hen is. De persoon van de vader komt vooral naar voren in de terugblikken van Lina. De moeder is een rots in de branding en zij toont haar kinderen hoop en liefde. De mensen zijn op elkaar aangewezen en er ontstaan vriendschappen voor het leven.
De sfeer van het boek is beklemmend, maar het is prachtig geschreven. Het eind is nogal abrupt. Dat komt door de epiloog waarin de tekeningen en geschriften van Lina worden gevonden en met name door de heftige inhoud van de begeleidende brief. Was de epiloog er niet geweest, dan had je nog kunnen denken dat het anders was gelopen.
De Engelse titel is ‘Between shades of gray’. Je kunt je voorstellen dat hun gevangenschap een kleurloze, grauwe, grijze periode is met slechte en minder slechte (ook wel mooie of ontroerende) momenten die elkaar afwisselen. Vandaar de ‘tinten grijs’. Je kunt de titel ook betrekken op Lina’s tekeningen die zo’n belangrijke rol spelen. Op een gegeven moment maakt ze grijze waterverf van sneeuw en as om mee te tekenen en te schilderen.
De titel ‘Schaduwliefde’ kan ik zelf minder goed plaatsen. Lina wordt verliefd op Andrius. Zij kunnen echter niets doen wat andere verliefde kinderen van hun leeftijd doen. Hun liefde ontstaat en bloeit op in de schaduw. Maar als de titel slaat op hun liefde, lijkt mij dat toch te beperkt. In het boek komt namelijk de onvoorwaardelijke liefde van de moeder voor haar kinderen veel meer naar voren.
In ieder geval is het een boek om zeker te lezen en nooit te vergeten.