Het thema 'milieu' is belangrijk, ik ben een beetje dubbel over de andere boodschap

'Het denkende woud' is een Young Adult - boek. Ik ben helaas niet meer jong, dus ik val wat dat betreft buiten de doelgroep. Over 'Adult' doe ik geen uitspraak.
SF is wel mijn ding, net als het inzetten van verhalen voor een boodschap - in dat opzicht is dit echt een boek voor mij.

Het verhaal wordt goed verteld, de spanningsbogen zijn dik in orde. Dialogen zijn af en toe geforceerd maar nooit hinderlijk. De vreemde elementen van de omgeving worden in de loop van het verhaal ingebracht op de momenten dat ze functioneel zijn - dat is verhaaltechnisch goed te begrijpen maar leidt soms wel tot een wat adhoc gevoel - net op het moment dat het handig is, verschijnt een nieuwe mogelijkheid.

Wat vermoedelijk wel bij de doelgroep Young hoort en niet (meer?) bij mij, is de manier waarop emotionele sprongen worden gemaakt - van het ene op het andere moment diep verliefd worden, of juist afkeer ontwikkelen, of medelijden krijgen - en dan daardoor direct alle vroegere ervaringen kwijt raken en radicale keuzes maken. Het is natuurlijk puberaal-romantisch. Al moet ik eerlijk zeggen dat ik als puber ideologisch trouwer was dan de hoofdpersonen uit het boek - en.ik betwijfel of met de wat oppervlakkige manier waarop de hoofdpersonen soms keuzes maken aan het doordenken van pubers/ YA voldoende recht wordt gedaan.

Het boek heeft een duidelijke boodschap: het gaat over de onacceptabele en afschuwelijke manier waarop de mensheid omgaat met de natuur, de wereld, de schepping. Dat doet het boek op een indringende manier, ik kan dat waarderen. De boodschap is ook terecht: het moment waarop we onze leefomgeving onherstelbaar beschadigen is nabij en misschien al wel gepasseerd. Passie om dat te agenderen is bijzonder terecht.

Het probleem ontstaat door bewuste keuzes van de enkelingen die de macht hebben. Gelukkig wordt in het boek wel degelijk duidelijk dat eigen keuzes van elk mens ertoe doen: het zijn dan de individuele keuzes van mensen die het wel of niet kunnen opbrengen om held te worden.
De slechterik is de koning en in zijn gevolg de familie en de club die hij in zijn macht heeft: door en door slecht, hij bepaalt uit zijn slechtheid het beleid. Instituties en collectieve verantwoordelijkheid ontbreken.
Daardoor komt ook de oplossing uit een individuele hoek. Het woud is de verlichte despoot, of in modernere termen:de welwillende dictator. Het is de almachtige persoon (of kunstmatige intelligentie), die in de goedheid van zijn hart besluit om voor die onmachtige anderen het goede te doen.

Het is hier dat ik het boek ideologisch lastig vind. De welwillende dictator vind ik een afschuwelijke oplossing. Een tekenende scene is dat het woud ervoor kiest om sommigen (hier: jongeren) structureel voor te liegen 'omdat ze het nog niet aankunnen': het is de typische arrogantie van de verlichte despoot. Ik vind het principieel onjuist om zo met mensen om te gaan, ook met jongere mensen.
Ik geloof dat onze maatschappij niet gered kan worden door iemand of iets die we de volledige macht geven te doen wat hij/ zij op zeker moment goed vindt - maar door samen de krachten ten goede te bundelen, de sterkte van iedereen te gebruiken om samen de structuren die het goede bedreigen af te breken en structuren op te bouwen die naar een goede toekomst leiden. In het boek komt helemaal aan het eind een kleine beweging die kant op: het woud besluit met mensen samen te werken - maar nog steeds is het hier de almachtige heerser die 'in de goedheid van zijn hart' besluit samen te werken - een voor mij onacceptabele inrichting van de institutie. 'macht'.
Wij zijn samen verantwoordelijk - die collectie verantwoordelijkheid voor de macht mogen wij niet afschuiven. Als genoeg mensen besluiten om het goede niet te doen, dan zal het kwade overwinnen. Als genoeg mensen besluiten om samen naar het goede te streven, dan krijgt het goede momentum. Niemand mag horen dat zijn bijdrage niet belangrijk is (al heeft niet iedereen altijd gelijk, natuurlijk ;) ).

Leuk, dat een YA-boek me helpt om over dit soort dingen na te denken!

Samenvattend: Klein Haneveld schreef een goed verhaal, passend gericht op de doelgroep, met een duidelijke boodschap over het milieu. Zijn boodschap is belangrijk.
Misschien kan de schrijver het thema ook nog eens vanuit de invalshoek van instituties behandelen, dat lijkt me een leuke uitdaging voor hem.