Een onverwoestbaar kind

Al meer dan 25 jaar geleden schreef Lilian Rubin het toen veel besproken boek 'Het onverwoestbare kind'. Rubin vertelde gruwelverhalen van kinderen die opgroeien in geweld, misbruik, en verslaving. Daar moet ik opnieuw aan denken nu ik Shuggie Bain van Douglas Stuart uit heb. Wat een indrukwekkend boek van Douglas Stuart! Het is autobiografisch, en dat maakt het nog levensechter. Rauw, niets ontziend in de beschrijving van de aftakeling door de alcohol van Agnes de moeder van Shuggie , met hilarische momenten van het leven in de meest verlaten buurten van Glasgow, en vol veerkracht ook van de kinderen daar, maar ook van Agnes. Er is geen schaamte om te vertellen, wel veel gevoel vooral van Shuggie, machteloos cynisme van mannen, en veel onderlinge haat en nijd. Er lijkt voor kinderen die opgroeien in dergelijke uitzichtloze omstandigheden maar één mogelijkheid over te zijn om te overleven: dat is vertrekken, de zus en de broer van Shuggie kiezen daar voor en Shuggie blijft allen achter met zijn moeder, totdat zij totaal verloederd ten onder gaat aan de drank. Na iedere pagina denk je dat het niet erger kan, en dan lukt het Douglas Stuart toch om de lezer nog verder mee de goot in te trekken.
Tot verder dan halverwege dacht ik dat het boek meer over Agnes ging dan over het kind Shuggie. Dat is verhaaltechnisch geraffineerd in scene gezet. Bij een alcoholist draait het ook alleen maar om de verslaafde zelf, alles en iedereen wordt daarvoor gebruikt, en als dat niet meer gaat, dan wordt ook Shuggie keihard de deur uitgezet. Maar hij komt terug, hondstrouw. en naar mate het boek vordert komt Shuggie zelf meer tot leven, heel bescheiden, een lieve jongen. Daarmee is het boek ook een coming of age, - meer zal ik er niet over zeggen om het lezersplezier niet te bederven.
Terecht heeft Shuggie Bain, deze debuutroman, The Bookerprize 2020 gekregen.