Wanneer ben je een moeder?

Het krijgen van een kind betekent voor iedere vrouw iets anders. Voor de zeventienjarige Adele luidt haar ongewenste zwangerschap het einde van haar jeugd en het begin van een kansloze toekomst in. De dertigjarige Dora probeert daarentegen al jaren tevergeefs om in verwachting te raken. Als getrouwde vrouw is haar onvervulde kinderwens een zaak van levensbelang. Een toekomst zonder eigen kindje is voor haar ondenkbaar. Zal Dora’s allergrootste wens uitkomen? En besluit Adele om haar baby te houden? Deze twee vragen staan centraal in Levenslicht van Silvia Avallone (1984), een roman over onvervulde verlangens, jaloezie en hoop (vertaling: Manon Smits).

Adele en Dora wonen allebei in Bologna, Italië. Ondanks deze gedeelde woonplaats verschillen hun levens als dag en nacht van elkaar. Adele groeit met haar zusje Jessica op bij hun alleenstaande moeder Rosaria. De vader van de meisjes zit in de gevangenis, evenals Manuel, de vader van Adele’s baby. Rosaria en haar dochters wonen in een torenflat in een achterbuurt. Bewoners van dit deel van de stad, een wijk vol criminaliteit en armoede, worden Bolofeccia genoemd, oftewel: ‘Bolo-tuig’. In werkelijkheid bestaat deze groep vooral uit overbelaste moeders, aan hun lot overgelaten kinderen en afwezige vaders. Dora en haar man Fabio behoren tot de Bolobene, als lerares en architect vormen zij een hoogopgeleid en welgesteld echtpaar. Welvaart biedt echter geen garantie voor geluk.

De tweedeling in de maatschappij tussen kansrijk en kansarm is een belangrijk thema in Levenslicht. Tot welke groep je behoort is namelijk van grote invloed op de manier waarop je invulling geeft aan het moederschap. Jaloezie is een ander thema in deze roman. Geleidelijk aan verandert Dora’s kinderwens van verlangen in een obsessie. Andere vrouwen die wel ‘zomaar’ zwanger raken roepen intense woede en afgunst bij haar op. Dora besluit een kind te willen adopteren maar Fabio heeft hier zo zijn bedenkingen bij. Gaat hun huwelijk dit overleven?

“Hij wist dat de ouders van een kind degenen waren die het hadden grootgebracht, opgevoed, gekoesterd. Hij wist ook het verschil tussen een biologische vader en een adoptievader. Tussen een moeder ‘van de buik’ en een moeder ‘van het hart’. En het was hem duidelijk dat het kind in het middelpunt moest staan, het ging alleen om het kind met zijn verdriet, niet om de gevoelens van de aspirant-adoptieouders.”

De verhaallijnen van Adele en Dora vullen elkaar goed aan. Het is wrang dat het ongeluk van de een de grootste wens is van de ander. Ook maakt Levenslicht pijnlijk duidelijk hoe moeilijk het is om vicieuze cirkels te doorbreken. Vanuit Adele’s situatie is het vrijwel onmogelijk om haar baby een goede toekomst te bieden, dus ook zij overweegt adoptie. Maar hoe is het om als kind niet te weten wie je biologische moeder is?

Het sterkst aan Levenslicht is dat het verhaal geen pasklare antwoorden geeft. Niemand is namelijk alleen maar goed of slecht. Ook de toekomstige moeders en vaders niet. Avallone is er zeer goed in geslaagd om de invloed van omgevingsfactoren op individuele keuzes inzichtelijk te maken en tegelijkertijd een emotioneel, persoonlijk en intiem verhaal over het moederschap te vertellen.