Ik herdenk op 15 augustus

Op 15 augustus stonden we stil bij het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden. Op deze dag herdenken we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting. De oorlog trof vele Indonesiërs, Indo-Europeanen, Europeanen, Molukkers, Papoea's, Joods-Indische en Chinees-Indische mensen. In Nederland wonen ruim twee miljoen mensen met Indische roots. Veel van hen worstelen nog steeds met dit verleden. Waarom weten we dan zo weinig over deze oorlog? Waarom wordt hier op school zo weinig aandacht aan besteed? Dit jaar woonde ik, samen met een vriendin, voor het eerst de Nationale Herdenking bij in Den Haag. Mijn gedachten ging uit naar mijn oom Pieter, die als KNIL-militair, omgekomen is in een Japans interneringskamp in Hainan. Maar ik dacht ook aan Hugo uit het boek 'Niet meer dan een nummer' van Elsbeth de Jager. De tienjarige Hollandse jongen zat, gescheiden van zijn ouders en zusje, in een jongenskamp.

Hugo woont met zijn ouders en kleine zusje in Batavia. Hugo's vader is schoolmeester en het gezin leidt een zorgeloos bestaan. Wanneer de Japanners in 1942 Java binnenvallen, wordt zijn vader naar een kamp gestuurd. Er verandert veel voor Hugo. Hij mag niet meer naar school, de bedienden besluiten voor de Japanners te gaan werken en het gezin heeft geen inkomen meer. Ondanks Hugo's jonge leeftijd probeert hij geld te verdienen om het gezin te onderhouden; hij verkoopt vruchten uit eigen tuin. Op een dag moet het gezin naar het kamp Kramat verhuizen. In dit kamp is Boudewijn de Groot geboren, één van de sprekers op de Nationale Herdenking. Hierna verhuizen ze naar kamp Kjideng, waar Hugo gescheiden wordt van zijn moeder en zusje. Hugo verhuist naar het jongenskamp Grogol en daarna naar Tjimahi. Ondanks de honger, de vele ongedierte, ziektes en mishandelingen houdt Hugo zich sterk. Vriendschap en de hoop op het terugzien van zijn ouders en zusje houden hem op de been.

Elsbeth de Jager is de dochter van Hugo. Net als haar opa is ze leerkracht. Ze is docent bij Stichting Gastdocenten WO II Zuidoost-Azië. Elsbeth bezoekt scholen en vertelt kinderen het verhaal van haar vader Hugo. Naast kinderboeken schrijft Liesbeth ook romans en poëzie.

Ondanks dat het boek voor lezers van tien jaar en ouder is, heeft het verhaal veel indruk op me gemaakt. De angst voor de Jappen, het gemis van Hugo's ouders, de enorme dapperheid van de jongens in het kamp.....Ook vond ik de vele foto's mooi. Een verhaal gaat veel meer leven als je een beeld hebt van de hoofdpersonen. Het boek ziet er goed verzorgd uit. Achter in het boek staat een woordenlijst met Japanse en Maleise woorden. Het boek bestaat uit veel korte hoofdstukken wat prettig lezen is. Boven elk hoofdstuk staat in grote letters de titel; deze titel (veelal één woord) is het belangrijkste onderwerp van het hoofdstuk. Het is gek dat onbenullige dingetjes je soms zo kunnen raken in een boek. Hugo maakte voor zijn moeder een naaldenkoker van bamboe. Van deze koker staat zelfs een foto in het boek. Mijn vader bracht voor mijn oma ook zo'n koker mee uit Indië. Deze breinaaldenkoker gebruiken mijn dochter en ik nog steeds. Ik vond het erg jammer dat het verhaal zo abrupt eindigt. Het was nog niet af naar mijn idee. Ik vond het fijn om te lezen dat het gezin weer herenigd werd op de boot naar Nederland, maar ik had nog zoveel vragen. Wat hadden Hugo's ouders en kleine zusje allemaal meegemaakt in de kampen? Hoe hebben ze hun leven in Nederland weer opgepakt? Is vader weer helemaal gezond geworden? Ik hoop dat Elsbeth hier ook nog over zou willen schrijven. Misschien kan ze het indrukwekkende verhaal over haar vader Hugo verwerken tot roman?