Feit en Fictie die elkaar niet echt nodig hebben

Machiavelli. Een naam met een voor mij bijna magische klank. Ik heb Il Principe, De Vorst, voor mijn studie gelezen. De Vorst wordt gezien als een baanbrekend boek. Revolutionair. Waar kerk en geloof in het Florence van de 16e eeuw de dominante waarden zijn, en zowel taal als agenda bepalen, schrijft Machiavelli een boek over het concept macht in een volstrekt rationele taal.

Catharina Botermans kiest het perspectief van de zoon van Machiavelli: Bernardo.
Met één hand op de vangrail volgt ze de loop van de geschiedenis in Florence. Bekende en herkenbare momenten uit de geschiedenis van Florence uit die tijd komen langs. Met de andere, meer vrije hand, beschrijft ze het leven van de de drie leden van de familie Machiavelli, Niccolò, zoon Bernardo en dochter Primavera. Volgens het nawoord hebben zowel de dochter als de zoon wel bestaan, maar is de invulling van de karakters geheel en al door Botermans verzorgd. Zo is dochter Primavera bijvoorbeeld, in werkelijkheid zeer jong gestorven.

De drie persoonlijkheden staan voor verschillende levensbenaderingen. Niccolò zelf is de man van de rationaliteit en rede. Hij wil niets liever dan zijn bijdrage aan het besturen van Florence leveren. Zelfs na gemarteld te zijn.
Bernardo is het liefst boer en is de man van de natuur en het bewerken van het land. Hij is verloofd met Eleonora, de dochter van de invloedrijke bestuurder Vettori. Zij voorzien een glansrijke carrière in het besturen van Florence voor hem. Net als zijn vader. Maar zijn passie ligt in het geheel niet bij dat besturen.
Primavera is de vrouw van de spiritualiteit en geloof, die het klooster in wil om haar leven met God te delen. Maar zij vermoedt dat haar vader, Niccolò daar op tegen is.
Alle drie worstelen ze met hun idealen. Geen van hen heeft wat zij eigenlijk het liefst willen. Allen ervaren zeer grote druk om aan verwachtingen van anderen te voldoen en worstelen daar enorm mee. Het leidt tot interne conflicten.
Het ‘Voldoen aan verwachtingen van anderen’ is absoluut een thema. Naast het thema ‘Maak de juiste levenskeuze!’

Florence in de Middeleeuwen en Machiavelli lijken meer een decor voor het verhaal dan dat dit het echte onderwerp van het boek is. In die zin hadden deze thema’s ook in een andere context of tijdsgewricht uitgewerkt kunnen worden. Wellicht ook met andere persoonlijkheden.

Voegt Machiavelli dan echt (n)iets toe? Deze vraag heeft mij een tijdje beziggehouden. Omdat het voor mij het verschil betekent tussen een goed verhaal met een boodschap en een commercieel verhaal waarbij Machiavelli als naam gebruikt wordt als vlag die uiteindelijk de lading niet dekt.
Het feit dat het antwoord er niet zomaar uitsprong betekent dat het in ieder geval niet van alle bladzijden spat.

Uiteindelijk ben ik tot de conclusie gekomen dat het feit dat het over Machiavelli gaat en in Florence speelt voor de echte kernthema’s niets uitmaakt. Tegelijkertijd voegt het wel iets toe: namelijk een aantrekkelijke omlijsting van het verhaal en die kernthema’s. Naast de uitwerking van de hoofdthema’s leer je iets over het leven en de ideeën van Machiavelli, over zijn visie op staatsinrichting, over het Florence in de Middeleeuwen en kunst.
Dat is een aantrekkelijke combinatie die ik met plezier gelezen heb!