Lezersrecensie
Hoog Spel inderdaad
Ooit waren Koninklijke Olie en Shell twee aparte oliebedrijven. Shell was Engels, geleid door Marcus Samuels. Koninklijke Olie was Nederlands en geleid door Henri Deterding. In 1907 werd besloten tot een fusie en ontstond Royal Dutch Shell (verder RD/Shell). Één van de zogenoemde Seven Sisters (dat waren: Jersey Standard, Socony, Texaco, Socal, Anglo-Iranian, Gulf Oil, Shell) plus nog eentje (Compagnie Française des Pètroles) die de wereldwijde oliemarkt domineerden en domineren. De naam Seven Sisters is door Enrico Mattei, baas van de Italiaanse staatsolie maatschappij ENI, gegeven aan deze zeven bedrijven uit frustratie van de marktdominantie van deze bedrijven. Een verwijzing naar de plejaden, nimfen van de Griekse jachtgodin Artemis.
Waren de Nederlanders in aanvang van de fusie de kleinste partij. Dat veranderde door slechte performance van het Britse gedeelte. Sinds 1907 is de verhouding 60 procent Nederlands en 40 procent Engels.
Marcel Metze heeft de geschiedenis van dit bedrijf vastgelegd. Van het begin in 1890 tot nu. Hij heeft er jaren aan gewerkt. Gestart in 2000. Gepubliceerd in 2023. Een zeer gedegen studie en onderzoek naar het bedrijf.
De fascinatie van Metze is ontstaan in 1999 toen een enorme commotie rond een drijvende olie opslaginstallatie in het Brent Spar olieveld. Overbodig geworden door een pijpleiding, dacht RD/Shell deze Brent Spar in diepzee te kunnen laten afzinken. Men was al onderweg toen de milieubeweging er lucht van kreeg en er een enorme opschudding ontstond. Iets wat men bij RD/Shell totaal niet voorzien had. Uiteindelijk is RD/Shell voor deze enorme druk gezwicht en is de Brent Spar ontmanteld. De fascinatie van Metze, en dus reden voor dit boek, was de vraag hoe het bedrijf dacht met een dergelijk besluit weg te komen. De technocratische instelling en het volstrekt negeren van de maatschappelijke sentimenten door de Shell directie (we hebben alle noodzakelijke vergunningen binnen, dus we hebben het recht dit te doen) had hem verbaasd.
Het resultaat mag er zijn. Olie is altijd de grote motor van de economie geweest. En dat is het nog steeds. Het is een zeer belangrijke wereldwijd opererende business. Met de winning, raffinage en distributie zijn miljarden gemoeid.
Dit boek is niet alleen een geschiedenis van het bedrijf RD/Shell, het is ook een zeer boeiende beschrijving van de geo-politieke wereldgeschiedenis sinds het einde van de 19e eeuw. Bij elke belangrijke politieke gebeurtenis was, en is, RD/Shell betrokken. Je wandelt met Metze en RD/Shell door de hele recente wereldgeschiedenis.
Deze geschiedenis is allesbehalve vreedzaam. Olie, en dus RD/Shell, is betrokken geweest bij alle oorlogen, conflicten en machtswisselingen. Zorgvuldig opgebouwde belangen gingen vaak verloren door regelmatige nationalisaties. Alle in het boek genoemde bedragen worden door Metze consequent omgerekend naar de huidige koers. Zo krijg je een goed beeld van de enorme investeringen die nodig zijn om olie te exploiteren. En ook de enorme desinvesteringen afschrijvingen als gevolg van spanningen, oorlogen en regime changes. Nog een wonder dat er geld verdiend wordt denk je soms.
Het taalgebruik van Metze is erg prettig. Het leest gemakkelijk en heeft iets van een page-turner. Je wil verder lezen en weten hoe het afloopt. De nauwe samenhang tussen bedrijf en wereldgeschiedenis maakt het boek erg interessant.
Het doel van Metze was te begrijpen hoe RD/Shell weet te overleven in een maatschappij die in toenemende mate meer complex wordt. Het beeld wat daar uit ontstaat is dat van een bedrijf wat soms op de grens van het toelaatbare opereert. Maar ook moet opereren. Een bedrijf wat daar ook mee worstelt. De grens tussen ethiek en geld verdienen is dun. Wat ook duidelijk wordt is dat RD/Shell een professionele organisatie heeft die veel informatie verzameld die relevant is voor haar operatie. Ze hebben vaak betere informatie dan overheden. Die hebben hun ambassades, maar RD/Shell opereert in een veelvoud van locaties wereldwijd. Tegelijkertijd is het een bedrijf met een sterke ingenieurs cultuur. En die staan nu eenmaal niet bekend om hun gevoel voor nuance. Zo rijden ze nogal eens ijzerenheinig door op paden die al een tijdje als ontoegankelijk zijn verklaard. Voorbeelden: de oliewinning in Nigeria met forse claims als gevolg van milieu schade. Zuid Afrika waar het bedrijf pas heel laat meeging in de kritiek op de Apartheid daar. Het Curaçao dossier. Naast het reeds genoemde Brent Spar incident.
Metze velt geen oordeel. Maar laat zien wat het vraagt om in deze wereld zaken te doen. Het beschrijft mee- en de tegenvallers en de daarmee samenhangende dilemma’s. Hoog Spel inderdaad. Bijzonder knap, interssant, en vooral boeiend en leesbaar boek!
Waren de Nederlanders in aanvang van de fusie de kleinste partij. Dat veranderde door slechte performance van het Britse gedeelte. Sinds 1907 is de verhouding 60 procent Nederlands en 40 procent Engels.
Marcel Metze heeft de geschiedenis van dit bedrijf vastgelegd. Van het begin in 1890 tot nu. Hij heeft er jaren aan gewerkt. Gestart in 2000. Gepubliceerd in 2023. Een zeer gedegen studie en onderzoek naar het bedrijf.
De fascinatie van Metze is ontstaan in 1999 toen een enorme commotie rond een drijvende olie opslaginstallatie in het Brent Spar olieveld. Overbodig geworden door een pijpleiding, dacht RD/Shell deze Brent Spar in diepzee te kunnen laten afzinken. Men was al onderweg toen de milieubeweging er lucht van kreeg en er een enorme opschudding ontstond. Iets wat men bij RD/Shell totaal niet voorzien had. Uiteindelijk is RD/Shell voor deze enorme druk gezwicht en is de Brent Spar ontmanteld. De fascinatie van Metze, en dus reden voor dit boek, was de vraag hoe het bedrijf dacht met een dergelijk besluit weg te komen. De technocratische instelling en het volstrekt negeren van de maatschappelijke sentimenten door de Shell directie (we hebben alle noodzakelijke vergunningen binnen, dus we hebben het recht dit te doen) had hem verbaasd.
Het resultaat mag er zijn. Olie is altijd de grote motor van de economie geweest. En dat is het nog steeds. Het is een zeer belangrijke wereldwijd opererende business. Met de winning, raffinage en distributie zijn miljarden gemoeid.
Dit boek is niet alleen een geschiedenis van het bedrijf RD/Shell, het is ook een zeer boeiende beschrijving van de geo-politieke wereldgeschiedenis sinds het einde van de 19e eeuw. Bij elke belangrijke politieke gebeurtenis was, en is, RD/Shell betrokken. Je wandelt met Metze en RD/Shell door de hele recente wereldgeschiedenis.
Deze geschiedenis is allesbehalve vreedzaam. Olie, en dus RD/Shell, is betrokken geweest bij alle oorlogen, conflicten en machtswisselingen. Zorgvuldig opgebouwde belangen gingen vaak verloren door regelmatige nationalisaties. Alle in het boek genoemde bedragen worden door Metze consequent omgerekend naar de huidige koers. Zo krijg je een goed beeld van de enorme investeringen die nodig zijn om olie te exploiteren. En ook de enorme desinvesteringen afschrijvingen als gevolg van spanningen, oorlogen en regime changes. Nog een wonder dat er geld verdiend wordt denk je soms.
Het taalgebruik van Metze is erg prettig. Het leest gemakkelijk en heeft iets van een page-turner. Je wil verder lezen en weten hoe het afloopt. De nauwe samenhang tussen bedrijf en wereldgeschiedenis maakt het boek erg interessant.
Het doel van Metze was te begrijpen hoe RD/Shell weet te overleven in een maatschappij die in toenemende mate meer complex wordt. Het beeld wat daar uit ontstaat is dat van een bedrijf wat soms op de grens van het toelaatbare opereert. Maar ook moet opereren. Een bedrijf wat daar ook mee worstelt. De grens tussen ethiek en geld verdienen is dun. Wat ook duidelijk wordt is dat RD/Shell een professionele organisatie heeft die veel informatie verzameld die relevant is voor haar operatie. Ze hebben vaak betere informatie dan overheden. Die hebben hun ambassades, maar RD/Shell opereert in een veelvoud van locaties wereldwijd. Tegelijkertijd is het een bedrijf met een sterke ingenieurs cultuur. En die staan nu eenmaal niet bekend om hun gevoel voor nuance. Zo rijden ze nogal eens ijzerenheinig door op paden die al een tijdje als ontoegankelijk zijn verklaard. Voorbeelden: de oliewinning in Nigeria met forse claims als gevolg van milieu schade. Zuid Afrika waar het bedrijf pas heel laat meeging in de kritiek op de Apartheid daar. Het Curaçao dossier. Naast het reeds genoemde Brent Spar incident.
Metze velt geen oordeel. Maar laat zien wat het vraagt om in deze wereld zaken te doen. Het beschrijft mee- en de tegenvallers en de daarmee samenhangende dilemma’s. Hoog Spel inderdaad. Bijzonder knap, interssant, en vooral boeiend en leesbaar boek!
2
Reageer op deze recensie
