Een eiland met eigen gebruiken

Nadat ik een paar jaar geleden op Schokland was en een bezoek bracht aan het museum, was mijn interesse gewekt. Wat een bijzondere plek met een dramatische geschiedenis! Toen ik via de Club van Echte Lezers de kans kreeg om het nieuwe boek van Eva Vriend te recenseren, hoefde ik dan ook niet lang na te denken.

Eva heeft een prachtig boek geschreven over Schokland; de geschiedenis maar vooral het verhaal van de nazaten van Schokland en dat zijn er nog heel veel. Fascinerend om te lezen dat de bewoners van Schokland na de ontruiming in 1859 uitwaaierden naar plaatsen zoals Volendam, Urk, Vollenhove en Kampen. Hun hele hebben en houwen verhuisde mee, zelfs de afgebroken huizen werden in hun nieuwe woonplaats weer opgebouwd. Ze integreerden over het algemeen goed omdat ze snel weer een bestaan weten op te bouwen als visser. Ze blijven elkaar opzoeken en delen verhalen maar vooral veel liederen.

Eva Vriend komt zelf uit de Noordoostpolder en kwam geregeld op Schokland voor haar hardlooprondje. Voor het schrijven van haar boek neemt ze haar intrek in de Lichtwachterswoning zodat ze onderzoek kan doen te midden van de overblijfselen van Schokland. Voor haar onderzoek spreekt ze erg veel nazaten van Schokker families; ze organiseert verhalenmarkten waarvoor ze mensen uitnodigt en die haar veel kunnen vertellen. Vanuit deze verhalenmarkten ontstaan verdiepende interviews waardoor het leven op Schokland steeds duidelijker wordt en de voormalig eilandbewoners een gezicht krijgen. Ze raakt zo betrokken bij hen dat ze zich uiteindelijk gaat richten op het verhaal van Anna Diender, haar voorouders zijn geboren op Schokland en langs deze voorouderlijn wordt de geschiedenis van Schokland mij als lezer steeds duidelijker. Een ook al is Anna in 1910 geboren in Kampen, ze is omringd door spullen uit Schokland en woont zelfs in een Schokker huisje. Ze groeit op, gaat werken als naaister en verzorgt haar ouders en twee ooms. Ze blijft vrijgezel en na de dood van haar familie verkoopt ze in 1949 de kabinetkast van Schokland aan het Zuiderzeemuseum waar het uiteindelijk ook tentoongesteld gaat worden in een Schokker huisje.
Helaas heeft Eva Vriend Anna Diender nooit zelf gesproken omdat zij in 1988 overleed maar de verhalen van familieleden geven een mooi beeld van een vrolijke vrouw die op latere leeftijd nog de moedermavo heeft gevolgd en erg van zingen hield. Een bijzonder moment was dan ook toen Eva een opname van Anna in handen kreeg waarop ze zong. Buiten de verhalen van mensen in haar omgeving kreeg ze nu ook een stem.

Ik ben bij een interview met Eva Vriend over dit boek geweest en zij trok de vergelijking met het leven op een waddeneiland, ook dat zijn bijzondere plekken met veel bijzondere verhalen. En toen wist ik ineens waarom ik zelf zo gefascineerd was door de geschiedenis van Schokland; ik houd enorm van Schiermonnikoog en krijg geen genoeg van de verhalen van de eilanders. En die verhalen vond ik in dit boek terug, weliswaar op een ander eiland, maar wel verhalen van generaties mensen die de verhalen ook graag doorvertellen.