Lezersrecensie
Alleen de juiste woorden
Schrijver en journalist Daan Heerma van Voss (1986) debuteerde in 2010 met de roman Een zondagsman. Daarna volgden zes romans en de thriller Ultimatum die hij samen met zijn broer Thomas (1990) schreef. Geen vaarwel vandaag is zijn achtste roman. Deze werd onderscheiden met de BNG Bank Literatuurprijs 2023.
“Deze kennismaking zal kort zijn. Kort maar noodzakelijk, zoals dat gaat met waarschuwingen. In dit hoofdstuk gaat al iemand dood.” Zo begint de roman. Op Schiphol krijgt Oskar van Bohemen een hartaanval en overlijdt. Ooit vormden hij en zijn vrouw Elise een gelukkig gezin met hun kinderen Tessel (1981), Moor (1985) en Cat (1989). Dat zijn echter lang vervlogen tijden. Eigenlijk was het huwelijk voorbestemd te mislukken.
“Hoe vaker Elise aan de bruiloft dacht, des te meer het voelde alsof ze die dag afscheid van iets hadden genomen in plaats van dat ze een nieuwe fase hadden ingeluid.”
Zij heeft man en kinderen verlaten voor haar jeugdliefde Cas. Ook Oskar heeft op zeker moment zo zijn bedenkingen en biecht zijn vriend Berend op:
“Hij liet zich ontvallen dat hij het huwelijk was gaan zien als ‘een aaneenschakeling van misverstanden, ontgoochelingen, sleur en onbegrijpelijk gedoe dat je hele dag bepaalt en dat je ’s avonds alweer vergeten bent. Maar ja…’ besloot hij, ‘er kleven natuurlijk ook nadelen aan.’”
De drie kinderen verschillen als dag en nacht. Tessel schrijft fictie en leeft in tamelijke welvaart, Moor rommelt aan met allerlei handeltjes. Hij woont in een oud camperbusje. Cat werkt aan haar proefschrift voor NYU. Vanaf Cats latere tienerjaren trekken de twee jongsten regelmatig met elkaar op. Beiden staan losser in het leven dan de rationele Tessel. Zij beschouwt zichzelf als degene die het meeste ‘recht’ heeft op haar vader, tenslotte onderhield zij het meest intensief contact met hem. Tussen Oskar en Moor boterde het vaak niet en Cat studeerde in New York. Zij is dan ook enigszins ontstemd dat Oskar Cat tot testamentair executeur heeft benoemd. En rond de afwikkeling van het overlijden, neemt Moor wel erg de regie. Complicerende factor is dat Elise eveneens deelgenoot wordt van het proces na de dood van Oskar, terwijl zij al jaren geen contact meer met hem had.
“Degene die haar belt, is haar jongere broer Moor. Hij blijft het proberen – een neiging die eigen is aan brengers van slecht nieuws.”
Het is slechts een voorbeeld van de originele metaforen die Heerma van Voss gedoseerd presenteert. In 374 pagina’s spiegelt hij de lezer voor welke emoties, maar ook welke onhebbelijkheden, zich (kunnen) openbaren wanneer je met het overlijden van een naaste wordt geconfronteerd. Dat doet hij op schitterende wijze, vanuit het perspectief van alle betrokkenen, waardoor een aspect vaak op meerdere wijzen wordt belicht. De laatste twee zinnen van het boek, gedachten van Tessel, verwoorden exact wat Heerma van Voss voor elkaar heeft gekregen:
“Je hebt alleen de juiste woorden nodig. Meer heeft het niet om het lijf.”
“Deze kennismaking zal kort zijn. Kort maar noodzakelijk, zoals dat gaat met waarschuwingen. In dit hoofdstuk gaat al iemand dood.” Zo begint de roman. Op Schiphol krijgt Oskar van Bohemen een hartaanval en overlijdt. Ooit vormden hij en zijn vrouw Elise een gelukkig gezin met hun kinderen Tessel (1981), Moor (1985) en Cat (1989). Dat zijn echter lang vervlogen tijden. Eigenlijk was het huwelijk voorbestemd te mislukken.
“Hoe vaker Elise aan de bruiloft dacht, des te meer het voelde alsof ze die dag afscheid van iets hadden genomen in plaats van dat ze een nieuwe fase hadden ingeluid.”
Zij heeft man en kinderen verlaten voor haar jeugdliefde Cas. Ook Oskar heeft op zeker moment zo zijn bedenkingen en biecht zijn vriend Berend op:
“Hij liet zich ontvallen dat hij het huwelijk was gaan zien als ‘een aaneenschakeling van misverstanden, ontgoochelingen, sleur en onbegrijpelijk gedoe dat je hele dag bepaalt en dat je ’s avonds alweer vergeten bent. Maar ja…’ besloot hij, ‘er kleven natuurlijk ook nadelen aan.’”
De drie kinderen verschillen als dag en nacht. Tessel schrijft fictie en leeft in tamelijke welvaart, Moor rommelt aan met allerlei handeltjes. Hij woont in een oud camperbusje. Cat werkt aan haar proefschrift voor NYU. Vanaf Cats latere tienerjaren trekken de twee jongsten regelmatig met elkaar op. Beiden staan losser in het leven dan de rationele Tessel. Zij beschouwt zichzelf als degene die het meeste ‘recht’ heeft op haar vader, tenslotte onderhield zij het meest intensief contact met hem. Tussen Oskar en Moor boterde het vaak niet en Cat studeerde in New York. Zij is dan ook enigszins ontstemd dat Oskar Cat tot testamentair executeur heeft benoemd. En rond de afwikkeling van het overlijden, neemt Moor wel erg de regie. Complicerende factor is dat Elise eveneens deelgenoot wordt van het proces na de dood van Oskar, terwijl zij al jaren geen contact meer met hem had.
“Degene die haar belt, is haar jongere broer Moor. Hij blijft het proberen – een neiging die eigen is aan brengers van slecht nieuws.”
Het is slechts een voorbeeld van de originele metaforen die Heerma van Voss gedoseerd presenteert. In 374 pagina’s spiegelt hij de lezer voor welke emoties, maar ook welke onhebbelijkheden, zich (kunnen) openbaren wanneer je met het overlijden van een naaste wordt geconfronteerd. Dat doet hij op schitterende wijze, vanuit het perspectief van alle betrokkenen, waardoor een aspect vaak op meerdere wijzen wordt belicht. De laatste twee zinnen van het boek, gedachten van Tessel, verwoorden exact wat Heerma van Voss voor elkaar heeft gekregen:
“Je hebt alleen de juiste woorden nodig. Meer heeft het niet om het lijf.”
2
Reageer op deze recensie
