Lezersrecensie
Drie Duitsers, elk op een andere manier getroffen door de Tweede Wereldoorlog
De roman Lore, geschreven door Duits-Australische auteur Rachel Seiffert, is verdeeld in drie aparte verhalen die elk hetzelfde thema behandelen: nazi-Duitsland. De drie novelles, genaamd Helmut, Lore en Micha, beschrijven de oorlogservaringen vanuit de leefwereld van kinderen met nazi-ouders of grootouders. Het middelste verhaal, Lore, is recent verfilmd geweest door Cate Shortland en zorgde voor een succesvolle verfilming met een emotionele impact.
Het eerste verhaal gaat over Helmut, een jongen geboren in een zogenaamd Arisch ‘raszuiver’ gezin, middenin Wereldoorlog II. Helmut worstelt met een aangeboren fysieke afwijking: hij mist een spier in zijn schouder waardoor die moeilijk te bewegen is, en dus ook moeizaam meegroeit. Hij is geliefd door zijn ouders maar het wordt al snel duidelijk dat hij niet voldoet aan de fysieke normen van het Duitse Rijk, en zich hierdoor buitengesloten voelt. Als jongeman voelt hij zich nutteloos: hij kan niet deelnemen aan de oorlog, kan geen handenarbeid verrichten, en kan zelfs geen Hitlergroet brengen. Dus verdiept hij zich in de fotografie. Hij wordt dan maar fotograaf en legt vele beelden vast van het dagelijkse leven in zijn stad. Hij kan de harde realiteit niet aan en vernietigt te meeste foto’s. Voor mij is Helmut hierdoor een metafoor voor het Duitse volk dat de oorlogsfeiten na de Duitse nederlaag moeilijk kon erkennen: “Wir haben es nicht gewußt”.
De tweede verhaal bespreekt Lore, een Duits tienermeisje. Ondertussen heeft Duitsland de strijd verloren van de Amerikanen en de Russen. Lore’s nazi-ouders willen vluchten maar worden opgepakt en meegenomen naar strafkampen. Ze staat er plots alleen voor en zal met haar vier jongere broertjes en zusjes een tocht van duizenden kilometers moeten afleggen naar Hamburg. Daar woont hun oma, de enige hoop die ze nog hebben. Onderweg is het moeilijk om onderdak en voedsel te vinden, ze stappen steeds verder weg van het comfortabele leven dat ze kenden en komen in een nieuwe hardere wereld terecht waarin overleven het voornaamste is. De schrijfster dompelt je onder in een onzekere wereld: je voelt als lezer de angst van de kinderen, vooral in het personage van Lore die een enorme verantwoordelijkheid draagt door de zorg voor haar jongere broertjes en zusjes. Soms overnachten ze in opvangplaatsen waar ze telkens geconfronteerd wordt met de harde werkelijkheid. Ze ontmoet er een jonge vluchteling die ze eerst wantrouwt, maar die haar gaandeweg uit haar bubbel van onwetendheid trekt. Ze leert de realiteit, de liefde en verlies kennen: een symbolische harde weg naar de volwassenheid.
In het derde en laatste verhaal leren we Micha en Mina kennen, we situeren ons in het jaar 1997. Mina is half Turks en half Duits terwijl haar vriend Micha uit een volledig Duits gezin komt. Micha is een vriendelijke man die geen problemen heeft met de afkomst van Mina. Ze voelt zich dan ook meer Duitse dan Turk omdat ze hier is opgegroeid. Micha is het hier niet mee eens, maar hij laat dit niet merken. Volgens hem is Mina geen ‘rasechte’ Duitse, hij begrijpt niet vanwaar dit gevoel komt. Het komt vanuit zijn onbewuste en is bijna instinctief, alsof het hem als kind zo is aangeleerd. Deze gedachte is voor hem dus moeilijk te weerstaan. Hij heeft recent ontdekt dat zijn grootvader bij de Waffen-SS zat. Zijn grootvader was ook een vriendelijke man, maar was evengoed in staat om gruweldaden te plegen. Micha vreest dat hij de slechte eigenschappen van zijn grootvader heeft overgeërfd. Het verleden van zijn opa wordt een obsessie, maar de liefde toont hem een nieuwe realiteit. Ik denk dat veel jongeren vandaag in Duitsland met hetzelfde probleem worstelen.
Deze verhalen hebben me doen inzien dat de nazi-ideologie mensen bewust en onbewust blijft beïnvloeden doorheen generaties. Het doet me ook beseffen dat de personages niet meteen daders zijn, maar eerder slachtoffers van de maatschappij waarin ze leefden. Als jonge Duitse schrijfster heeft Rachel Seiffert dit goed aangevoeld en dan ook treffend geschreven.
Het eerste verhaal gaat over Helmut, een jongen geboren in een zogenaamd Arisch ‘raszuiver’ gezin, middenin Wereldoorlog II. Helmut worstelt met een aangeboren fysieke afwijking: hij mist een spier in zijn schouder waardoor die moeilijk te bewegen is, en dus ook moeizaam meegroeit. Hij is geliefd door zijn ouders maar het wordt al snel duidelijk dat hij niet voldoet aan de fysieke normen van het Duitse Rijk, en zich hierdoor buitengesloten voelt. Als jongeman voelt hij zich nutteloos: hij kan niet deelnemen aan de oorlog, kan geen handenarbeid verrichten, en kan zelfs geen Hitlergroet brengen. Dus verdiept hij zich in de fotografie. Hij wordt dan maar fotograaf en legt vele beelden vast van het dagelijkse leven in zijn stad. Hij kan de harde realiteit niet aan en vernietigt te meeste foto’s. Voor mij is Helmut hierdoor een metafoor voor het Duitse volk dat de oorlogsfeiten na de Duitse nederlaag moeilijk kon erkennen: “Wir haben es nicht gewußt”.
De tweede verhaal bespreekt Lore, een Duits tienermeisje. Ondertussen heeft Duitsland de strijd verloren van de Amerikanen en de Russen. Lore’s nazi-ouders willen vluchten maar worden opgepakt en meegenomen naar strafkampen. Ze staat er plots alleen voor en zal met haar vier jongere broertjes en zusjes een tocht van duizenden kilometers moeten afleggen naar Hamburg. Daar woont hun oma, de enige hoop die ze nog hebben. Onderweg is het moeilijk om onderdak en voedsel te vinden, ze stappen steeds verder weg van het comfortabele leven dat ze kenden en komen in een nieuwe hardere wereld terecht waarin overleven het voornaamste is. De schrijfster dompelt je onder in een onzekere wereld: je voelt als lezer de angst van de kinderen, vooral in het personage van Lore die een enorme verantwoordelijkheid draagt door de zorg voor haar jongere broertjes en zusjes. Soms overnachten ze in opvangplaatsen waar ze telkens geconfronteerd wordt met de harde werkelijkheid. Ze ontmoet er een jonge vluchteling die ze eerst wantrouwt, maar die haar gaandeweg uit haar bubbel van onwetendheid trekt. Ze leert de realiteit, de liefde en verlies kennen: een symbolische harde weg naar de volwassenheid.
In het derde en laatste verhaal leren we Micha en Mina kennen, we situeren ons in het jaar 1997. Mina is half Turks en half Duits terwijl haar vriend Micha uit een volledig Duits gezin komt. Micha is een vriendelijke man die geen problemen heeft met de afkomst van Mina. Ze voelt zich dan ook meer Duitse dan Turk omdat ze hier is opgegroeid. Micha is het hier niet mee eens, maar hij laat dit niet merken. Volgens hem is Mina geen ‘rasechte’ Duitse, hij begrijpt niet vanwaar dit gevoel komt. Het komt vanuit zijn onbewuste en is bijna instinctief, alsof het hem als kind zo is aangeleerd. Deze gedachte is voor hem dus moeilijk te weerstaan. Hij heeft recent ontdekt dat zijn grootvader bij de Waffen-SS zat. Zijn grootvader was ook een vriendelijke man, maar was evengoed in staat om gruweldaden te plegen. Micha vreest dat hij de slechte eigenschappen van zijn grootvader heeft overgeërfd. Het verleden van zijn opa wordt een obsessie, maar de liefde toont hem een nieuwe realiteit. Ik denk dat veel jongeren vandaag in Duitsland met hetzelfde probleem worstelen.
Deze verhalen hebben me doen inzien dat de nazi-ideologie mensen bewust en onbewust blijft beïnvloeden doorheen generaties. Het doet me ook beseffen dat de personages niet meteen daders zijn, maar eerder slachtoffers van de maatschappij waarin ze leefden. Als jonge Duitse schrijfster heeft Rachel Seiffert dit goed aangevoeld en dan ook treffend geschreven.
1
Reageer op deze recensie
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
