Psychologische symboliek

Welke invloed heeft het als je als kind tegen je zin op een vervallen boerderij in Twente moet opgroeien? Als je vader zijn droom een wijnchateau te stichten, een kansloze missie, wel heel rigoureus nastreeft. Het overkomt Emma en Hugo in de negende roman van Herman Stevens (1955), Chateau Désir. Naast zijn veelgeprezen romans schreef hij tevens essays, kritieken en columns voor onder andere NRC Handelsblad, HP/De Tijd en Het Parool.

In hun volwassen leven kiezen Emma en Hugo dan ook voor een heel ander pad. Hugo gaat naar Leiden en wordt daar ‘ontvinder’ en zoekt zijn heil in de liefde. Zijn zus probeert daarentegen juist een eiland van rust te scheppen op een plek in de Randstad. Maar kan het wel zo zijn dat je in Nederland in staat bent op een eiland te gaan zitten en onzichtbaar te zijn?

Chateau Désir is in de eerste plaats een psychologische roman met de bedoeling te laten zien wat het najagen van een droom met een mens kan doen, zeker nadat blijkt dat deze droom feitelijk onhoudbaar blijkt. In beeldende zinnen weet Stevens deze thematiek krachtig neer te zetten. Dit wordt daarbij nog eens extra versterkt door de geraffinneerdheid waarmee de verschillende personages worden neergezet. Juist hun tegengestelde karaktereigenschappen maken het verhaal niet alleen plezierig om te lezen en tevens zorgt het voor een extra dimensie aan het relaas, doordat de symboliek zo mooi is ingevlochten.

Deze symboliek gaat ook op voor de titel. Natuurlijk verwijst Chateau Désir naar de fysieke plek in Twente waar de boerderij staat. Tevens staat het ook voor alles waarvoor Emma en Hugo in hun latere leven komen te staan.

++‘Als er uiteindelijk niet een slopersbal op de boerderij was afgestuurd, was het huis vanzelf tegen de grond gegaan want de natuur had geen plaats voor vergissingen. Chateau Désir was nooit gebeurd.’++

In een wereld als de onze, waarin materialisme een steeds belangrijker plaats innmeemt, is Chateau Désir te zien als een spreekwoordelijke spiegel. Het laat, soms pijnlijk deuidelijk, zien wat de keerzijde van dit gegeven is. En dit dan zowel in positieve al negatieve zin. Want laten we eerlijk zijn, kunnen we wel zonder al de luxe om ons heen, al zouden we willen? Stevens geeft het antwoord niet, maar laat de lezer geen andere keuze dan hierover diep te gaan nadenken.

Voor wie van plan is dit boek te gaan lezen, is het van belang er echt even de tijd voor te nemen. Chateau Désir is geen verhaal dat je even in een dag wegwerkt. Daarvoor is de materie domweg te complex, maar bovenal verdient deze schrijver ons aller respect voor de smakelijke maaltijd, welke hij opdient. Een maaltijd waar de echte fijnproever oprecht van zal genieten door de woorden goed te kauwen en deze langzaam te verteren.