Met urgentie geschreven meesterwerk

Het gebeurt af en toe dat de aandacht van een roman wordt aangewakkerd doordat op de achterflap een interessant thema expliciet wordt benoemd. Dat was bijvoorbeeld het geval bij De keizer van Gladness, geschreven door de Vietnamees-Amerikaanse auteur Ocean Vuong (1988). Het boek is in Nederland verschenen bij uitgeverij Hollands Diep en werd vanuit het Engels vertaald door Johannes Jonkers.

Hoever wil een mens gaan om een tweede kans te verdienen? Dit is feitelijk de rode draad in De keizer van Gladness. Die vraag doemt vrijwel onmiddellijk op als de negentienjarige Hai op de rand van een brug staat, klaar om te springen. Net op tijd weet de bejaarde en dementerende Litouwse Grazina hem tegen te houden. Zij biedt hem aan haar mantelzorger te worden. Hai grijpt deze kans en het leidt ertoe dat er niet alleen een mooie band tussen Grazina en hem ontstaat, veel meer dan dat groeit Hai uit tot een bijzondere en volledige persoonlijkheid. Hij is de absolute steun en toeverlaat voor Grazina en daarbij een spil en inspiratiebron voor zijn hele omgeving.

Dat Vuong een getalenteerd schrijver is, werd al duidelijk bij zijn debuut Op aarde schitteren we even (2019). Autobiografische elementen worden vakkundig gebruikt om een verhaal geloofwaardig en compleet te maken. Daarbij is op geen enkel moment sprake van enige sentimentaliteit of zelfbeklag. Sterker, de schrijfstijl van Vuong kenmerkt zich eerder door rauwheid en genadeloze eerlijkheid. Dat is gelijk zichtbaar in letterlijk de eerste zin van het verhaal: ‘Het moeilijkste ter wereld is dat je maar één keer leeft’. Deze woorden vereisen de aandacht en tonen onmiddellijk het karakter van Hai als persoonlijkheid.

Naast Grazina en Hai laat Vuong nog een stevige hoeveelheid personages ten tonele verschijnen. Het voert te ver ze op deze plek allemaal te benoemen. Ze zijn individueel niet allemaal rond, toch geeft de auteur precies genoeg informatie aan de lezer om ze daadwerkelijk te laten leven en hun bijdrage te laten leveren aan de andere belangrijke thema’s: verlies, vriendschap, hoop en eerlijkheid. Deze technische perfectie is een volgend bewijs van het vakmanschap van de auteur.

Zoals duidelijk mag zijn, is De keizer van Gladness een uitstekend verhaal. Toch is de grootste kracht van dit boek, en dit klinkt waarschijnlijk gek, niet het verhaal zelf, maar de voelbare urgentie waarmee het is geschreven. Vuong weet niet alleen een verhaal te vertellen en hoe je het technisch goed op papier zet. Hij maakt voelbaar waarom dit verhaal verteld moest worden en dat zorgt ervoor dat de lezer geen kans krijgt niet volkomen betrokken te raken bij alle gebeurtenissen. Is dat nou het kenmerkende verschil tussen een toproman en een meesterwerk?