Durf te dromen

De nieuwste roman Het leven, maar dan beter  van de Franse bestsellerauteur Anna Gavalda (1970) is samengesteld uit twee delen. De eerste helft is de jonge twintiger Mathilde de hoofdpersoon. Zij is een gesjeesde studente die voor haar zwager, de directeur van een bedrijf dat websites bouwt, onder verschillende schuilnamen nepkritieken schrijft. Ze woont in bij twee uiterst brave zussen, allebei met een gedegen vaste baan, met uitzicht op een heuse carrière.

De tweede helft is gewijd aan Yann. Hij heeft zijn studie wel afgemaakt, is professioneel designer, maar heeft als jongen van eenvoudige Bretonse afkomst duidelijk te maken met het glazen plafond. Hij werkt als demonstrateur van elektronische gadgets. Winkelbediende in een elektronicazaak dus.

Nadat je de wetenswaardigheden van Mathilde op de voet hebt gevolgd, komt de overgang naar de levensgeschiedenis van Yann wat abrupt. Je zoekt aanknopingspunten bij het eerste verhaal, maar Mathilde of de mensen om haar heen blijken niets met Yann van doen te hebben. Toch hebben beiden meer gemeen dan zo in eerste instantie lijkt. Ze zijn in de twintig, wonen in Parijs, zijn ontevreden over hun (liefdes)leven en een belangrijke ontmoeting doet hen realiseren dat het tijd is voor drastische maatregelen. Het is voor hen nu of nooit. Twintigers die iets groots van het leven willen afdwingen, alsof daar later geen tijd meer voor is. Herkenbare drijfveren. Voor het eerst openbaart zich de angst om je leven te verkwanselen. Het besef dat je het ook mooi kunt vergooien, dat je tevreden kunt zijn met wat je hebt gedaan, dat nu eenmaal niet iedereen tot duizelingwekkende hoogtes kan stijgen, komt veelal pas later.

Mathilde krijgt in een café van haar huisgenoten een envelop met tienduizend euro. De verbouwing van het appartement moet zwart worden betaald. Haar eigen deel heeft ze met veel moeite bij elkaar weten te scharrelen. Mopperend heeft haar zwager drieduizend voorgeschoten. Dan slaat het noodlot toe. Ze heeft pas tweehonderd meter afgelegd als ze zich realiseert dat ze haar tas tegen de tafelpoot is vergeten. Ze rent terug maar de tas is al weg. De ober weet van niets.

Gavalda begint Mathilde’s verhaal in medias res. Mathilde zit te wachten bij het café bij de Arc de triomphe.

"Het is de zevende keer, de eerste twee keer niet meegeteld, dat ik me in deze drenkplaats kom laven in het uur van de wolf."

Dan weet je als lezer nog niets over het verdwijnen van het geld en de – dat mag wel worden verklapt – mirakelse terugbezorging. Gavalda deelt het verhaal op in bedrijven. Het toneelstuk, het drama van het leven. De schrijfster hanteert hier een zeer geloofwaardig vlot en open idioom, passend bij een jonge meid die van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat liegt – ze kraakt bedrijven af net zolang totdat haar zwager een nieuwe website mag bouwen, dan verschijnen er ineens lovende woorden – en die van ’s avonds laat tot ’s ochtends vroeg feest. Of heeft gefeest want ze wacht op een jongen die niet eens weet dat ze op hem wacht.

Een mysterieuze jongen met een koffer vol grote messen heeft haar de tas met inhoud teruggebracht. Geen schoonheid, veel te dik en met een hand waaraan een vinger ontbreekt. Het enige dat hij heeft gedaan is een brief van een vorige geliefde gelezen. Een prachtig geëxalteerde liefdesverklaring van een beginnend schrijver, die na de breuk met Mathilde is uitgegroeid tot een beroemdheid. Een fijne sneer van Gavalda naar de collega’s en de literatuur met hoofdletters.

Mathilde tut zich op en wil hem nogmaals bedanken.

"Het was niet die kerel die ik eer bewees door met lichte tred en luchtig gekleed de stad in te gaan, maar het leven."

Uit de tekst blijkt dat ze er van overtuigd is dat deze man weleens de liefde van haar leven zou kunnen zijn. Gavalda houdt de spanning en de vaart er bijzonder goed in. Je hinkt bij de jongeman op twee gedachten. Is hij misschien op iets anders uit. Is het wellicht een lustmoordenaar of heeft hij dat angstaanjagende instrumentarium wellicht nodig voor zijn werk. Het verlossende woord komt pas op de helft. En dan handelt zij, zet werkelijk alles opzij. In dit eerste gedeelte neigt het boek af en toe naar een Young Adult werk. Mathilde is een jonge vrouw, die overduidelijk wat postpuberale ‘issues’ heeft. Het stoort overigens niet.

Zodra Yann aan het woord komt, wordt de toon iets bedachtzamer. Gavalda geeft middels deze zeventwintigjarige kritiek op de mobiele telefooncultuur, op de politiek. Yann is duidelijk teleurgesteld in zichzelf (Mijn enige talent is dat ik dat van anderen herken) en in de maatschappij. Hij heeft een contract voor onbepaalde tijd. Voor velen een droom, maar voor hem een loden last. Een conventie, de doodsteek voor zijn dromen.

"Je krijgt de godganse dag te horen dat de staatsschuld oploopt tot miljarden en miljarden dollars, dat de euro straks niets meer waard is, dat wie geen Chinees spreekt het verder wel kan vergeten, dat Qatar bezig is heel Frankrijk op te kopen, dat het over is voor Europa, dat het Westen naar de haaien en de aarde naar de klote is."

Hij woont met iemand van boven zijn stand samen, een artsenbezoekster. Iemand die hem met haar mimiek en kleine verwijzingen doorlopend aan zijn afkomst herinnert. En dan, er staat in het trappenhuis een kastje in de weg, komt hij bij toeval in aanraking met een paar bovenburen. De lelijke, maar welbespraakte Isaac, de knappe verschijning Alice en hun twee dochtertjes. Ze voeren als het ware op de overloop een toneelstukje op. Papa is gemaakt boos en barst dan uit in een fijn archaïsch idioom. Hellevegen en dekselse meiden en meer van zulks. Erg humoristisch. Yann biedt zijn hulp aan. Isaac staat in de deuropening van zijn appartement.

"Hij liet me niet uitpraten, draaide zich om en trompetterde: "Alice! Ik weet nu eindelijk wie je minnaar is! Het is ook wel een hele knappe jongen … Ik ben trots op je , schat!"

Isaac is iemand die zijn geliefde aan het lachen kan maken. Nadat ze het kastje naar boven hebben gedragen, wordt Yann uitgenodigd voor het eten en voor diverse flessen goede wijn, afkomstig van het wijngoed grenzend aan het zomerhuis van Isaac en Alice in het zuiden van het land. Ook mensen die het nog hebben aangedurfd om een droom te volgen. Yann beseft ineens dat het allemaal anders kán. Dat de passie in zijn eigen relatie volledig weg is. Hij is verbijsterd, in de zevende hemel, maar voelt tegelijk ook treurigheid, een steek van jaloezie zelfs. Er moet iets gebeuren.

Gavalda maakt overtuigend duidelijk dat we voor de lieve vrede, dat we voor een carrière een hoop laten glippen. Dat we best eens naar onze innerlijke stem mogen luisteren en intuïtief mogen handelen. Dat een beter leven niet altijd – of bijna nooit – met geld en status heeft te maken. Een boek vol menselijkheid, vol tederheid ook. Durf te dromen.