Recensie Kort oponthoud op de weg van

Mijn bescheiden bieb bevat aardig wat lectuur over een van de somberste bladzijden uit de menselijke geschiedschrijving. Door een vrijwilligersengagement in het kader van de herinneringseducatie kwam en kom ik veelvuldig in contact met overlevenden van de Naziconcentra-tiekampen. De individuele verhalen van deze stille helden zijn aangrijpend en bevolken geregeld mijn dromen. Samen met de zovele anderen huiverde ik bij hun niet zelden gestamelde, in tranen verstikte relaas over wat zij hebben meegemaakt in die gruwelijke periode van hun nog jonge leven…
Maar, tot mijn ontsteltenis, moet ik vaststellen dat ik haast uitsluitend ge-fascineerd ben geweest door het tastbare, traceerbare leed van deze men-sen die met een “organisatorische nauwgezetheid en haast wetenschappe-lijke efficiëntie geëlimineerd werden door een hoogst geciviliseerd volk.”(A.R)
Auteur Göran Rosenberg heeft met zijn “Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz” aangetoond dat nà de gruwelen van de kampen, het ergste leed nog moest komen en ook kwam.
Bij de eerste tientallen pagina’s van zijn boek heeft de lezer het gevoel dat hij door onzichtbare krachten aan de tekst gekleefd wordt en gedwongen de zin of de alinea nog eens of zelfs meermaals te herlezen, langzaam, met alle aandacht voor de zinsconstructie. De aanvankelijke wrevel maakt dan plaats voor een uiterste voldoening omdat hij begrijpt wat de schrijver uiteindelijk bedoelt. Om de diep snijdende waarheden te onderstre-pen gebruikt hij uitdrukkingen die nog meer de dramatiek van de gebeur-tenissen illustreert… “toen de vrede uitbrak…” en beduidt hij dat voor de overlevenden dan pas het echte gevecht om voort te leven begon.
Overleven als oud-gevangene is een opgave, overleven als Joodse oud-gevangene is een nachtmerrie.
De Administratie weet er geen raad mee… ze worden achtereenvolgens als vluchtelingen, transit-immigranten, repatrianten, ontheemden, Poolse joden en statenlozen gecatalogeerd.
Göran Rosenberg brengt zijn lezer regelmatig op haast ontroerende wijze terug tot Plaats (de Plek) waar het oorspronkelijk de strijd om voort te leven voor de overlevenden begon.
Het hooghartige gesar door de medische instanties om de rechthebbenden voor een herstelvergoeding als simulanten en zelfs leugenaars te bestempelen, is schrijnend.
Het stramien van Göran Rosenbergs “Kort oponthoud” is, alhoewel niet direct duidelijk, zeer degelijk opgebouwd… de overlevende vader (David) die door de zoon (Göran) wordt aangesproken om zijn verhaal te doen, zijn ingekeerdheid, zijn stilzwijgen te doorbreken…
Het voortleven wordt voor David, overlevende van Auschwitz, uiteindelijk een onmogelijke opdracht.
Zelf niet al te sterk van karakter, wordt de man door de doorstane gruwelen in de kampen, door de allengs almaar meer messcherpe pesterijen, de bewuste tegenkantingen bij maatschappelijke aanspraken, fataal door elkaar in snel tempo opvolgende depressies geveld. Uiteindelijk zal hij uit het leven stappen op een onopvallende manier die eens te meer zijn onbeduidendheid, althans volgens zijn eigen visie, aantoont.
Rosenberg is zeer duidelijk in zijn opzet geslaagd. Hij toont aan dat het morele, het psychische lijden van overlevenden het voortleven op meestal dramatische wijze hypothekeert.
“Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz” is een leidraad voor die-genen die beroepshalve of op vrijwillige basis, met overlevenden in aanraking komen.
Persoonlijk heb ik er veel bij opgestoken