Plat én poëtisch taalgebruik in troosteloze ode aan de cinema-bis

In de novelle Uit het daglicht, het tweede boek van Filip Keyaert, brengt hij naar eigen zeggen ode aan de uitbaters van de erotische bioscopen, de makers van de erotische films en de vrouwen die daar de (hoofd)rol in spelen.

Het verhaal is een chronologisch verlopende momentopname in het reilen en zeilen rondom een cinema bis en kent niet echt een begin en een eind. Je valt als het ware midden in het verhaal en het einde is net zo abrupt. Er is geen hoofdstukindeling, maar de wisseling tussen de perspectieven zijn de natuurlijke rustpunten in het verhaal. Keyaert geeft hiermee een intiem inkijkje, waar je bijna als een voyeur stilzwijgend het verhaal instapt en er net zo stil weer uitstapt.

In de cinema bis werden erotische films vertoond met tussen de films door als pauzeact een striptease. De hoofdrol in het verhaal is weggelegd voor de cynische Sonja, die onder andere verantwoordelijk is voor de kaartverkoop aan de kassa, en haar grootste plezier lijkt te halen uit het schofferen van de clientèle. Ze heeft geen hoge pet op van de mannen, met uitzondering van uitbater Marcel, en zoekt de liefde bij de andere vrouwen die een bijrol in het verhaal spelen. De troosteloosheid en uitzichtloosheid van het leven van de vrouwen, maar tegelijkertijd ook de acceptatie en er het beste van proberen te maken, loopt als een rode draad door het niet al te vrolijke verhaal.

Keyaert hanteert voor de alwetende verteller een bijna poëtisch taalgebruik dat volkomen anders is dan de dialogen van zijn personages die simpeler en platter overkomen. Ondertussen zijn hun onuitgesproken gedachten veel subtieler, waarmee je als het ware in hun hoofd kruipt en je gewaarwordt van hun kwetsbaarheid. Alles bij elkaar is het een mooie mix waarmee de auteur gelaagdheid in zijn personages brengt en duidelijk maakt dat ze veel meer zijn dan dat ze de buitenwereld laten zien.

Keyaerts liefde voor de erotische films wordt pas echt duidelijk in zijn nawoord waar hij de loftrompet steekt voor de makers van deze films die tegen de stroom oproeiden. Ondanks dat hij zijn waardering uitspreekt voor de vrouwen die de hoofdrollen vertolkten, zou enige nuance wellicht op zijn plaats zijn geweest. Bijvoorbeeld als hij vol waardering spreekt over ‘Deep Throat’, waarbij Linda Lovelace onder bedreiging van haar toenmalige echtgenoot gedwongen werd mee te spelen.

Met Uit het daglicht heeft Keyaert, ondanks de troosteloze setting waarin het verhaal zich afspeelt, een satirisch humorvol verhaal geschreven en hij de sfeer van de jaren ’70 toen de sekscinema’s nog deel uitmaakten van het straatbeeld, tot leven brengt.