Een berg te hoog

In de debuutroman van Kyra Wilder, In Zwitserland zijn we stil, vertaald door Maya Denneman, vertrekt een jong gezin vanuit de VS naar Zwitserland om daar een nieuw bestaan op te bouwen. Dat levert niet een luchtig reisverhaal over de bergen en kaasfondue in Zwitserland op, of een ‘Ik-vertrek’- verhaal over een emigratie die na enige hindernissen toch een succes werd. Maar wel: een goedgeschreven en indringende roman over wat uitputting en eenzaamheid met je doet, en over dat je jezelf niet kunt ontvluchten, waar je ook bent.

Kyra Wilder studeerde Engels in San Francisco, bekwaamde zich daarna in koken en werkte in verschillende restaurants in San Francisco en New York. Tegenwoordig woont ze met haar gezin
in Zwitserland.

De hoofdpersoon, Erika, emigreert met haar man en twee kleine kinderen naar Genève. Haar man heeft daar een veelbelovende baan gekregen, zij blijft thuis om voor het gezin te zorgen. Een mooie stap, een nieuwe levensfase. In het begin ziet het er allemaal hoopvol uit en doen Erica en haar man M. moeite om ‘als Zwitsers te leven’ en hun omgeving te verkennen. Maar al snel blijkt de werkelijkheid in toenemende mate minder rooskleurig te zijn, slaapgebrek en isolement eisen hun tol en er komen scheuren in de droom.
Het verhaal is volledig in de ik-vorm verteld, we lopen mee met Erica en zien en horen haar verhaal over wat er allemaal speelt. Je volgt als lezer het gezin met hun eerste kennismaking met het Zwitserse expatleven, met uitstapjes en verkenningen van de omgeving. Gaandeweg wordt meer duidelijk hoe Erika haar dagelijks leven ervaart en hoe ze omgaat met haar leven en alle uitdagingen die ze aan moet gaan.

De schrijfster heeft dit verhaal mooi opgebouwd. Wat er allemaal precies gebeurt is niet helemaal helder: je volgt als lezer vooral de toenemende verwarring van Erica en snapt dat er zaken niet goed gaan, maar wat en hoe precies? Verhalen van Erica worden afgewisseld met (cursief weergegeven) hoofdstukken die vanuit een instelling (gevangenis? psychiatrische inrichting?) zijn geschreven. Maar hoe betrouwbaar zijn deze verhalen, en hoe betrouwbaar is Erica als verteller? Dat weet je niet als lezer. Heel knap gedaan, want je wordt zo gedwongen om het verhaal te reconstrueren en je steeds af te vragen: wat is waar, wat niet. Je kruipt als het ware in het hoofd van de hoofdpersoon, die het ook allemaal niet zo scherp heeft. Je leeft mee met de verwarring. Misschien is dit gepuzzel niet voor elke lezer een aanbeveling of een uitdaging, maar als je mee kunt gaan in het denken en doen van Erica zorgt het vooral voor een gevoel van mededogen en begrip voor de hoofdpersoon. We hebben allemaal onze gektes en triggers, toch?

Een goed verhaal dus. Daar komt bij dat het vakkundig geschreven is, met mooie metaforen (bijvoorbeeld: ‘een witte jurk die als een waterval om haar lichaam viel’, dat zie je voor je, een mooi beeld) en scherp taalgebruik met goedgekozen woorden en zinnen. ‘Ik was een willekeurige verzameling onderdelen. De ene schouder maar niet de andere, één oor.’ Prachtig.

Al met al is het een behoorlijk indrukwekkend debuut. Het enige dat er op af te dingen valt is dat dat het zo’n somber boek is, er zit weinig ruimte in om op betere tijden te hopen. Niet voor iedereen geschikt daardoor, en het is zeker niet vrolijk stemmend. Jammer is ook dat de Nederlandse titel – met suggestieve ondertitel – de lading niet dekt en dat de cover van het Nederlandse boek zo weinig aantrekkelijk is. Dat zorgt er toch voor dat dit boek niet de maximale vijf sterren krijgt.