Bijna een eeuw oud, maar nog steeds relevant

Lady Chattlerley’s minnaar van D.H. Lawrence (1885-1930) verscheen in 1928, gecensureerd, vanwege de openlijke beschrijvingen van seksualiteit, maar dat even terzijde. Het verhaal speelt zich af in 1920. Constance (Connie) en Cliffort Chatterley wonen in Wragby Hall, het familiehuis in de Midlands ten midden van de kolen en ijzer industrie. Cliffort is gewond uit de 1e wereld oorlog teruggekomen en kan geen sex meer hebben. Connie krijgt een relatie met Mellors, de boswachter in dienst van de Chatterley’s. Tot zover heel kort de essentie van het verhaal.

In dit verhaal komt het de jacht naar succes (de hoerengodin), het ”onbeschaamdheid” van stand, de afhankelijkheid van geld, het lege amusement en de verwijdering van de natuur en schoonheid allemaal aan de orde. Het prachtige aan dit boek, die je overigens wel in haar tijd moet plaatsen - het is niet heel ‘woke’, zijn de beeldende beschrijvingen van de standpunten en het gevoelsleven van de hoofdpersonen, waar het bos, de mijnen en de omringende mensen voor worden ingezet. Dat leidt tot hele mooie, soms grappige dan weer onverwachte, beschrijvingen.

Een voorbeeld van een overdenking:

“Al de grote woorden, zo scheen het Connie toe, waren voor haar generatie doorgeschrapt: liefde, blijdschap, geluk, huis, moeder, vader, man, al die grote dynamische woorden ware nu halfdood en stierven verder van dag tot dag. Het huis was een plaats waar je in woonde, liefde was een ding waar je jezelf niet mee bedotte, blijdschap was een woord dat je gebruikte voor een goede charleston, geluk was een huichalaarswoord dat je gebruikte om anderen te overbluffen, een vader was een wezen dat schik in zijn leven had, een man was iemand met wie je woonde en die je zijn stemming opdrong. En wat sex betreft, het laatste van de grote woorden, het was enkel een cocktailterm voor een sensatie die je een tijdlang opkikkerde, om je dan vodderiger dan ooit achter te laten. Het leek of het materiaal waar je van gemaakt was een goedkoop stofje was, en tot niets uiteenrafelde.
Alles wat werkelijk overbleef, was stug stoïcisme en daar stak een zeker genot in.” (p. 69)
Van dit soort teksten word ik heel enthousiast: het is origineel, brengt een lach tevoorschijn, is daarachter triest en bovenal waarachtig.

Een ander voorbeeld:
“Zij was echt enkel een wijfje voor hem geweest.
Maar misschien was dat beter. En tenslotte was hij vriendelijk voor het wijfje in haar geweest, hetgeen geen enkele man ooit geweest was. De mannen waren vriendelijk voor de persoon, die zij was, maar nogal wreed voor het wijfje, dat zij verachtten of geheel en al negeerden. De mannen waren ontzettend vriendelijk voor Constance Reid of voor Lady Chatterley, maar voor haar schoot waren zij niet vriendelijk. En hij nam geen notitie van Constance of van Lady Chatterley; hij streelde alleen maar zachtjes haar lendenen of haar borsten.” (p. 137-138)
Hier wordt het verschil neergezet tussen Mellors, de boswachter, die ze eigenlijk helemaal niet kent en hij haar niet, met de mannen (van stand) die Constance normaal gesproken ontmoet en waar ze affaires mee kan hebben. Dit vind ik ook zo duidelijk en waarachtig beschreven.

Het hele boek zet mij aan tot nadenken over het leven en over de maatschappij. Ook nu nog, ook al zijn we bijna een eeuw verder.