Spannend debuut over stuurloze studenten

Niet minder dan acht jaar lang werkte ze aan Dogma, haar debuutroman. Acht jaar, dat is voor Anne Eekhout (1981) een fiks deel van haar leven. Is dit boek dan verschrikkelijk ingewikkeld? Enorm lang? Nu al legendarische literatuur? Nee, dat alles is het niet. Eekhout begon meerdere keren opnieuw en schreef de uiteindelijke roman naast een druk leven met een baan en een gezin. Het resultaat is een spannend, goed geschreven debuut.

Dogma wisselt in razend tempo tussen de perspectieven van vijf twintigers: Mia, ontsnapt uit een benauwende Biblebelt-familie; Charlie, de getalenteerde filmmaker die meer wil dan alleen reclames maken; Simon, de gesjeesde student die zich op stand-up comedy wil richten; Marnix, nog een gesjeesde student, die zich op Simon wil richten; en Hidde, die dood wil. Ja, Hidde heeft het echt gehad, hij heeft niemand meer over van wie hij houdt, hij kan geen poëzie meer schrijven, en dus wil hij dood. Komt dat even goed uit, want Simon heeft net een geniaal nieuw documentaire-idee bij Charlie gepitcht. Volg iemand met een doodswens, tot het moment van zelfmoord plegen aan toe. Controversieel, en daarom een gegarandeerd succes. Simon kan het wel gebruiken om naamsbekendheid te krijgen. Hidde bekent dat hij het idee eigenlijk wel goed vindt, en dat hij graag onderwerp van de documentaire wil zijn.

Iedereen in dit boek zoekt namelijk naar erkenning. Mia en Charlie door middel van films, Simon met zijn comedy, Hidde door gedichten te schrijven. Marnix wil gewoon goedkeuring van zijn ouders. Het is een tijdsbeeld van een generatie die gezien en gehoord wil worden, het liefst zo snel mogelijk. Het stereotype van de blowende, artistieke, eeuwige student wordt nog eens herbevestigd, alleen het kraakpand ontbreekt. Maar de documentaire die Simon aan Charlie voorstelt, die maakt het verhaal bijzonder. Het plan om de wereld te veranderen wordt ineens echt.

Nu wordt het lastig voor Charlie, die al jaren hecht bevriend is met Hidde. Het boek beleeft zijn hoogtepunt in de gesprekken tussen Hidde en Charlie over de keuze om zelfmoord te plegen. Wie is hier het meest egoïstisch: Hidde, die dood wil, of Charlie, die zijn vriend niet kwijt wil? Deze gesprekken zijn verrassend diepgaand, ook al vinden ze meestal midden in de nacht, dronken, in een ruzie, of dat alles tegelijk, plaats.

De perspectiefwisselingen in Dogma zijn ongekend snel: twee wisselingen op één bladzijde is geen uitzondering. Dit maakt het boek verrassend genoeg leesbaarder: als je als lezer alleen vast zou zitten aan het perspectief van Hidde, zou je knettergek worden van de melodrama en de obsessieve manier waarop hij over Mia denkt. Als het hele boek geschreven zou zijn vanuit het perspectief van Simon, zou je het boek in walging weggooien door zijn nietsontziende arrogantie. Nu zijn hun perspectieven kort genoeg om ermee te kunnen leven, terwijl ze tegelijkertijd het verhaal dynamischer maken.

Wat in dit boek de dynamiek dan helaas weer tegengaat, is de halfslachtige homoseksualiteit van àlle mannelijke personages. Eén man is werkelijk homo, en de rest rommelt wat aan als ze jong, dronken en/of nieuwsgierig zijn. Dit is simpelweg niet geloofwaardig meer, en doet denken aan de in porno welbekende fantasie dat alle vrouwen lesbische neigingen hebben en experimenteren met hun vriendinnen. Erg jammer om te zien dat daar nu ook een versie voor het andere geslacht van wordt gemaakt.

Het laatste hoofdstuk heeft Eekhout gelukkig werkelijk bloedstollend weten te maken. Hier zet ze de verschillende perspectieven het meest effectief in. De epiloog die volgt is daarmee vergeleken veel te rustig, bijna overbodig, maar het zou te hard zijn om het boek met een dergelijke klap af te sluiten. Eekhout is iemand om in de gaten te houden, en om van te hopen dat haar volgende roman minder lang op zich laat wachten.