Een verstilde parel

In een klein dorp gaat het leven rustig zijn gangetje voor Andrej en Simone, een echtpaar van middelbare leeftijd. Simone maakt 's ochtends stevige wandelingen en heeft een obsessie met schoonmaken. Elke dinsdag bezoekt ze haar demente moeder Siti, die in een woonzorgcentrum verblijft. Andrej propt zich vol met zoetigheden en verzorgt de schapen. Op maandagen komt buurman Rocco langs en buigen ze zich over moeilijke raadsels. Hun volwassen dochter Tove is beeldend kunstenaar. Sinds ze naar de 'woelige' stad verhuisd is, laat ze zich niet meer vaak zien in het dorp. Voor een geplande tentoonstelling wil ze haar ouders graag in een wassen beeld vereeuwigen.

Ik ga naar de schapen is de tweede roman van Marieke De Maré (1985). Net als in haar prachtige novelle Bult (2020), zoomt ze in op gewone mensen en hun schijnbaar banale levens. Dat de Vlaamse auteur haar sporen verdiende in de theaterwereld, schemert door in de duidelijke structuur en de precisie waarmee ze iedere scène neerzet. Als alwetend verteller schetst ze op de eerste pagina's de contouren, waarbinnen de gebeurtenissen zich zullen ontvouwen. Ze beschrijft het dorp als een overzichtelijk decor, stelt de personages kort voor en verklapt dat Siti op het einde van het verhaal zal overlijden. Dan zijn er veertien dagen verstreken. Ook is van meet af aan duidelijk dat de schapen en een onoplosbaar raadsel een belangrijke rol spelen.

We zijn vertrokken voor een aaneenschakeling van compacte, poëtische taferelen, waarin ogenschijnlijk weinig gebeurt. Vaste routines en opsommingen van praktische aard typeren de eenvoudige bezigheden van deze mensen. Het perfectionisme in hun kleine dagelijkse activiteiten levert zowel Simone, Andrej als Rocco een alibi om onaangename gedachten op afstand te houden. Praten doen ze nauwelijks. In de schaarse dialogen resoneert 'alles gaat goed' als standaard riedeltje en voorzichtige gesprekken monden resoluut uit in vragen zonder antwoord of bruusk afgebroken denkpistes. De luchtige bladspiegel met veel witregels weerspiegelt dit zwijgen en biedt ademruimte. Hoewel de onzegbare gevoelens onuitgesproken blijven, zindert er wel degelijk liefde en verbondenheid door de bladzijden heen. Andrej en Simone zijn twee beschadigde schepsels die zich in stilte aan elkaar overgeven.

Mondjesmaat borrelen er subtiele aanwijzingen op over ervaringen uit het verleden en hun impact op de personages. Omgaan met verlies en de moeizame verhoudingen tussen ouders en kinderen vormen een rode draad en de dood is letterlijk en figuurlijk nooit ver weg. Rocco exploiteert een uitvaartcentrum, waar hij liefdevol de overledenen aflegt en bijpassende bloemen uit zijn tuintje selecteert. Een vergelijkbare fascinatie vanwege de schrijfster voor dode lichamen en vergankelijkheid zagen we ook in Bult.

Quasi elke onbeduidende handeling is doordrenkt met een symbolische lading. Simone bestrijdt bijvoorbeeld obsessief insecten en andere wriemelende wezens, om de krioelende woorden die haar teisteren een halt toe te roepen. En het onoplosbare raadsel hangt ongetwijfeld samen met het mysterie van leven en dood. Ook betekenisvol zijn de kunstwerken van Tove, sculpturen van sociale buitenbeentjes, die ze telkens voorziet van verwondingen. Zal ze haar ouders ook op die manier voorstellen?

Marieke De Maré speelt virtuoos met taal. Met een beperkt woordenpalet en oog voor detail roept ze loepzuivere beelden op, die niet gespeend zijn van levenswijsheden en zachte, absurdistische humor. Ik ga naar de schapen is een ontroerende ode aan gekwetste zielen die uiteindelijk maar wat aanmodderen, in hun pogingen om het leven te aanvaarden zoals het is.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een denkend boek' en 'Lees een aaibaar boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.