Mythologie met monsters en machteloze goden op een niet zo plat platteland

Denk jij bij de titel van deze verhalenbundel eerder aan The Wizard of Oz en Judy Garland, of bij de naam van de regenboogbrug Bifröst aan een Duitse huis-aan-huis verkoper van diepvriesproducten? Dan moet je dit boek zeker lezen, want dan heb nog een episch gat in je cultuur. Maar ook liefhebbers en kenners van Noorse mythologie, die al genoten van Edmund Mudrak tot Neil Gaiman, beleven zeker nog plezier aan deze duistere hervertellingen.

Twee jaar geleden stuurden Kevin Crossley-Holland en illustrator Jeffrey Alan Love het trio Thor, Odin en Loki al op ons af in Noorse mythen. Van deze drie bekendste goden uit de Scandinavische mythologie komen Loki en Odin in de vervolgverzameling Noorse sagen weer op de proppen. Loki – die over het algemeen en dankzij het Marvel-universum een veelal negatieve rol toebedeeld krijgt (ook wel halvelings terecht, afgaande op de rampspoed die hij in talloze oorspronkelijke sagen aanricht) – is in een van de verhalen van Crossley-Holland juist de held van de dag.

Niet toevallig kiest de auteur voor een andere benadering. Al in zijn voorwoord duidt hij de herkomst van deze Noorse sagen, die dus blijkbaar uitsluitend afkomstig zijn uit Noorwegen. De auteur legt de oorsprong van deze verhalen bij de gewone, honkvaste boeren, die – in tegenstelling tot onze beeldvorming van de Vikings als rusteloze zwervers, plunderaars en handelaars – in zware en eenzame omstandigheden (veel sneeuw en weinig plat, vruchtbaar land) hun fantasie de vrije loop lieten. Geen wonder dat hun imaginaire wereld bevolkt werd door monsterachtige trollen, gevaarlijke reuzen, spoken en tovenaars.

Ook Odin komt anders voor de dag dan je van een machtige oppergod zou verwachten. Hij faalt bijvoorbeeld om een boerengezin te beschermen tegen een trol en wint op een heel flauwe manier een dodelijk raadselspel met een reus. Je zou voor minder sympathie krijgen voor de arme reus. Het illustreert de zienswijze van de boerengemeenschap die weet dat ze louter op zichzelf kan vertrouwen en allerminst alle dromen waar ziet worden aan de andere kant van de regenboog. In hun echte wereld leven (én sterven) gierige boeren en moeten ze overleven op wat het land voortbrengt, zoals in een van de vijf verhalen die over de ‘uitvinding’ van het linnen gaat.

Crossley-Holland kennen we nog van zijn (dikke) trilogie over koning Arthur, dus je mag hem als een autoriteit op het vlak van mythologie beschouwen. Zijn vlotte vertelstijl maakt deze zware verhalen licht voor jonge lezers, vertaald naar het Nederlands door Margaretha van Andel. De sagen zijn uitvoerig geïllustreerd door Jeffrey Alan Love. Zijn rauwe, hoekige en kleurrijke illustraties lijken wel het werk van een Eric Carle op speed (Rupsje Nooitgenoeg). We zien donkere silhouetten van goden en gruwelijke gedrochten, echt griezelige geesten en voelbaar kouwelijke nachten. Je ziet zo dat het geen pretje geweest moet zijn op dat Noorse platteland. Gelukkig waren er straffe verhalen te vertellen op die koude, lange nachten in een tijd dat verbeeldingskracht nog niet door mooie boeken als deze geprikkeld moest worden.