Bevreemdende en tegelijk uitbundige start van een vierluik

Een strip die meer heeft van een achterbuurtmuur vol graffiti, een zware inhoud in een explosief kleurrijke vormgeving, een eerste deel van een vierluik dat meer vragen oproept dan antwoorden geeft: de veelvuldig bekroonde Poolse auteurs maken het de lezer niet gemakkelijk. De gemiddelde stripliefhebber heeft dan ook een flinke kluif aan Stolp. Maar voor wie openstaat voor grafische uitdagingen, is de Bardo-reeks zeker het lezen waard. Vraag is alleen of de uitgever dit commercieel volhoudt tot deel vier. 

Vijf jaar geleden verscheen Stolp op de Poolse stripmarkt, die heel dynamisch is en zelfs grote kleppers heeft voorgebracht. Denk maar aan Grzegorz Rosiński (Thorgal) en Marzena Sowa (Marzi), die beiden niet toevallig in België en Frankrijk hun succes opbouwden. Stolp werd sceptisch onthaald bij het Poolse publiek, maar op Poolse boekensites gaan de waarderingen tot en met het derde, in mei 2022 verschenen deel toch in stijgende lijn.

Allicht is dat vooral omdat dit eerste deel bijzonder bevreemdend is, weinig richting geeft en de lezer in verwarring achterlaat. Volgende delen geven, naar verluidt, meer prijs van de veelzijdige en blijkbaar nauwkeurig opgebouwde plot. Dus, het is een kwestie van even doorbijten!

Van een verhaal is in Stolp dan ook amper sprake. We volgen het personage Stolp, een kettingrokend en tegelijk astmatisch figuur zonder dat duidelijk is – behalve dat hij een gokker is – wat zijn rol is: een jager, een detective, een gepijnigde ziel? Hij lijkt op zoek te zijn. Naar zijn verdwenen vrouw, naar een vermist kind. Ook de samenstelling van de samenleving in het anti-utopische Bardo is niet echt helder. De stad zou een overlevende zijn, maar is nu stervende: al een decennium worden er geen kinderen meer geboren, elke dag verdwijnt er een diersoort, voedsel is vervangen door pillen. Zelfs communiceren gebeurt via pillen uit een automaat. Mensen verplaatsen zich via telekinetische liften. Kortom, een stad in de toekomst, maar zonder toekomst.

Een lelijke stad, met veel steen en beton, nog verergerd door reclamepanelen en de opzichtig geklede bevolking. De apathische bewoners worden amper verontrust door demonstrerende klonen die eisen langer dan twee te mogen leven. Kortom, er zit meer leven in de naderende dood dan in de onvruchtbare stad. Een bewust lelijk getekende stad ook. Illustrator Wojciech Stefaniec is ontwerper van platenhoezen en tweemaal onderscheiden als maker van de beste Poolse strip van het jaar. Zijn kunde is zeer zichtbaar in gedetailleerde, intense en tegelijk confronterend realistische en surreële tekeningen, die gebruik maken van zowel felle kleuren (in personages en decor) als donkere effecten, vaak tezamen, en die vooral intrigeren in dynamische drugsgerelateerde dromen en publiciteit.

In dat koortsige Bardo in verval maken we naast Stolp kennis met zogenaamde ratmensen, een biseksuele artiest die ongezouten zijn mening verkondigt, een dictator die van zichzelf vindt dat hij aardig en bij de tijd is en een dokter met twijfelachtige ethische experimenten. Waar ze ons naartoe leiden is na dit eerste boek nog allerminst duidelijk.

Zo intens en bevreemdend experimenteel als de tekeningen zijn, zo zwaar op de hand tot erg hermetisch zijn de teksten: 'De zee is de fysieke tegenhanger van de tijd, en de tijd is de metafysische weerspiegeling van de zee' of 'De wereld tussen droom en werkelijkheid is de realiteit van de dood'. Of wat te maken van 'een linguïstische mengelmoes van gemoduleerde strottenhoofden' of 'hysterische reclames die de wrede consequentie van de tijd proberen te verdoezelen en ritselende modeornamenten die de middelmatigheid verhullen'?

Stoor je echter niet aan Daniel Odija’s gezwollen taal: ze past wel bij de bevreemding die hij wil bereiken. Wat dat betreft is hij wel geslaagd. Stolp is een strip die je vooral moet ondergaan, die bovendien zowel felle tegenstanders als fervente liefhebbers zal hebben, een middenweg is er amper. Een boek dat dus wel wat krediet verdient voor zijn durf.