Een beetje ouderwets

Een nieuwe bewoner van zorghotel Avondrust, mijnheer Uchida, wordt gevraagd om iets over zichzelf te vertellen ter kennismaking. Wat hij vertelt, ontstemt menig bejaarde. Hij blijkt tijdens zijn late tienerjaren in dienst te zijn geweest van het Japanse leger, en was tijdens WO II bewaker van een gevangenenkamp. Hij lijkt de gruwelen daar te minimaliseren en een aantal bejaarden verlaat boos en vroegtijdig de kennismaking. Enkele dagen later is mijnheer Uchida dood, doorboord door zijn eigen samoeraizwaard dat hij als souvenir mee naar het zorghotel had genomen. De politie kan de zaak echter niet oplossen en privé-detective Joost Ternate wordt door de zoon van de vermoorde aangezocht om te proberen een doorbraak te forceren.  

Walther van Venrooij was wetenschappelijk onderzoeker en schreef wetenschappelijke artikelen. Na zijn pensionering ging hij fictie schrijven. Hij publiceerde een aantal kinderboeken over Muisje Knabbelgraag waarvoor de inspiratie gekomen is uit verhalen die hij zelf voor zijn kinderen en kleinkinderen verzon. In 2016 startte hij een serie misdaadromans waarin Joost Ternate de hoofdrol speelt. De Japanner is het derde deel in deze reeks.   De Detective- en Thrillergids had voor dit boek amper één ster veil. Waarom, daar zegt de recensie niet veel over. Zelf lezen en beoordelen is dus de boodschap want de synopsis van het boek klinkt best veelbelovend, ook al is deze misdaadroman met minder dan 140 bladzijden verdacht dun.  

Van Venrooij schrijft een beetje ouderwets. Dat merkt men al meteen aan het dankwoord dat vooraan staat. Je eigen zus bedanken en haar dan mevrouw A. van den Akker-van Venrooij noemen, is toch niet helemaal meer van deze tijd. De personages in het verhaal zelf gebruiken meestal wel elkaars voornaam maar praten en gedragen zich verder heel vormelijk en stijf, en zijn overdreven beleefd voor elkaar. Dat past totaal niet bij de hedendaagse realiteit. Wie vandaag de dag op deze manier wordt aangesproken, kijkt meteen rond op zoek naar de verborgen camera.   Die houterigheid wordt nog versterkt door de spelling en schrijfstijl, die wel eens gedateerd zijn. Woorden als “Wc” of “WC” in plaats van “wc” of “het appèl” in plaats van “het appel”, zijn al een hele poos niet meer correct. Het zijn kleinigheden maar het boek voelt meteen een halve eeuw oud aan. De iPad die in het boek voorkomt, neemt dat gevoel niet weg. Opvallend ook is het overmatig gebruik van de komma. Op elke pagina staat wel een zin met overbodige en foutief geplaatste komma’s. Ook dit versterkt nog maar eens de houterige indruk van het geheel.  

De plot zelf is eerder charmant dan interessant. Uit het voorwoord blijkt dat de gebeurtenissen in de Japanse gevangenkampen, waar dit boek diep op ingaat, gebaseerd zijn op eigen ervaringen van de auteur en zijn zus. Dat op zich is boeiende materie, keurig en aantrekkelijk beschreven via flashbacks. De detectivezaak die daarrond zit, is andere koek. Het verhaal is traag, naïef, weinig opwindend en qua uitwerking bij momenten een beetje kinderlijk en zelfs lachwekkend. Dat het totaal overbodige personage Rita al twee jaar revalideert na een hersenbloeding, is nog een normaal gegeven. Maar dat de auteur vervolgens totaal naast de kwestie doorgaat over Rita’s open been en blaasontsteking, daar is moeilijk doorheen te lezen zonder in lachen uit te barsten. Personages zijn ook wel eens niet op de hoogte van feiten waar ze tevoren wel van op de hoogte waren, en er worden regelmatig dingen op langdradige wijze herhaald. Het bizarre einde tenslotte is er een om snel te vergeten.  

De Detective- en Thrillergids heeft niet mild geoordeeld over het boek en dat is niet onterecht. Zelf vinden we in het boek verschillende elementen terug die nog een tweede ster rechtvaardigen. Maar nooit verdwijnt de indruk dat Muisje Knabbelgraag beter past bij het soort schrijver dat Van Venrooij is. Deze detectivereeks komt een halve eeuw te laat.