Groots waardig afscheid van de wonderbaarlijke avonturen van Homo Sapiens

Yuval is een wetenschappelijk schrijver naar mijn hart. Ik ben benieuwd of er meer van zulke schrijvers zijn die op meesterlijke wijze hun verinnerlijkte kennis met de lezers willen delen. Vaak wordt non-fictie dichtgetimmerd met voetnoten, die de opgesomde feiten moeten ondersteunen. Zo hoort literatuur te zijn wil het werk wetenschappelijk gezien serieus genomen worden. Maar ik vind het een teken van eigenwaarde wanneer een wetenschapper de vertaalslag naar de doorsnee lezer durft te maken. Ik doel op het bést mogelijke verhaal achter de wetenschappelijke feiten. In het kader van: interessante weetjes worden hier allemaal op een rijtje gepresenteerd maar vertel ons belangstellende wat we er eigenlijk aan hebben?! Ik houd van praktische, onbevooroordeelde kennis.
Yuval deelt ons zijn verhaal over de geschiedenis van de mensheid. Dat doet hij op een heel prettige wijze. Zijn verhaal gaat over de geschiedenis van onze hele huidige succesvolle soort hominide, de homo sapiens. Hij noemt het ‘klein’, waarschijnlijk omdat er in de kern weinig variatie zit in ons voorgeprogrammeerde genetisch gedrag en dat wij aan het eind-van-ons-verhaal als mens-soort gekomen zijn. Hij vermoedt zelfs -en dat doet hij op haarscherp overtuigende wijze- dat wij het grootste roofdier zijn die ooit op aarde geleefd heeft. En biologisch gezien vond ik dit best wel een confronterend idee over het karakter van ons soort mens. Gelukkig toont Yuval gedurende het boek dat er ook heus goede kanten aan onze soort te ontdekken valt. Alleen ons fysiek basisgedrag is nogal destructief. Niet zozeer ons aangeboren cognitief vermogen.
Gedurende de eeuwen is er duidelijk sprake geweest van bewustzijnsontwikkeling, die hij onderverdeelt in drie revolutionaire sprongen: de cognitieve, de agrarische en de wetenschappelijke. De sapiens heeft een grote geestelijke capaciteit aangeboren gekregen, maar niet zozeer het bijgaande bewustzijn om deze evolutionaire nouveauté ook handig in de praktijk van alledag toe te passen. Het biologisch lichaam is namelijk per definitie onbewust en dankzij onze ‘goddelijke’ geest kunnen we ons van de dingen BEWUST wórden. Ons onbewustzijn is onnoemelijk veel groter dan het bewust-zijns-niveau dat we biologisch gezien mogelijk aankunnen. Alsof je een puber vrij laat experimenteren met kernenergie! Sapiens is de eerste mensachtige, die goddelijk kan wórden, maar het genetisch niet kan zijn!
Als ik dit boek lees is het eerder een wonder dat we onszelf nog niet uitgeroeid hebben en dat we spiritueel gezien al zo ver gekomen zijn zonder definitieve kleerscheuren. De sapiens heeft waarschijnlijk de hoogste trede van zijn bewustzijnsontwikkeling bereikt en het extern bewustzijn neemt het nu duidelijk over van ons biologisch vermogen. Wat er gebeurt gaat ons aller voorstellingsvermogen in sneltreinvaart te boven. Is niet meer fysiek te bevatten. Daar hebben we geavanceerde technologie voor om ons te helpen. En ons voorstellingsvermogen delen is datgene wat ons als soort juist met elkaar verbond en sterk maakte. Dat maakt Yuval mij in dit boek wel duidelijk.
In de 21e eeuw zijn wij keihard achter de feiten aan het hollen. Wat er gebeurt gaat ons algemeen gedeeld voorstellingsvermogen te boven. Wellicht is het beter om te accepteren dat de laatste dagen als homo sapiens geteld zijn en ons overgeven aan een nieuw soort hominide, die al bestaat (!) die Yuval ‘Homo Deus’ noemt. Homo deus werpt op vér-gaande wijze de ketenen af van onze genetische voor-geprogrammeerdheid. Net als ooit de Neanderthaler het moest verliezen van de Sapiens kan de sapiens het niet winnen van de nieuwste versie mensachtige.
Laten we dan maar van onze nadagen volop genieten van het goede dat het nieuwe ons nu al biedt! En wie weet zijn wij ons allemaal al geleidelijk aan het omvormen tot een nieuwe mens-vriendelijker soort. Lopen er al allemaal baby’s van de Homo deus rond. We maken immers sinds de wetenschappelijke revolutie al volop en steeds meer gebruik van ‘geestverruimende’ middelen als brillen, media, computers, internet, smartphones, virtual reality etcetera, etcetera. Een steeds grotere groep Sapiens werpen hun te strak geworden biologische huid af en sluiten aan bij deze ‘Deus’.
Yuval heeft een bijzonder aangename schrijfstijl. Het is leuk om zijn boek te lezen. Heel ontspannend én leerzaam tegelijkertijd. Ik verheug me er op om zijn nieuwste boek Homo Deus te lezen.