Zomervacht steekt, wespen niet

Jaap Robben brak bij Uitgeverij De Geus door met Birk, een prachtige roman over verlies, rouw en de beknelling van moederlijke liefde. Drie jaar later is de opvolger van het boek eindelijk daar: Zomervacht verscheen op 4 september bij dezelfde uitgeverij. Zijn debuut werd een bestseller en veroverde duizenden harten, ook over de grens. Mocht u Birk hebben gelezen, let dan wat beter op uw hart, waarschijnlijk wordt hij opnieuw gestolen.

Het boek vertelt het verhaal van Brian, een jongen van dertien die met zijn vader op een afgelegen terrein in een caravan leeft. Zijn broer, Lucien, is verstandelijk en fysiek beperkt en woont in een instelling. Brians vader heeft schulden en loopt achter op de huur, maar wanneer hij een vergoeding kan krijgen om Lucien wegens verbouwingen in huis te nemen, slaat hij dit natuurlijk niet af.

Omdat zijn vader bijna nooit thuis is, krijgt Brian de taak om op zijn broer te passen, maar hoe ga je om met iemand die niet kan praten en alleen maar in bed ligt te hummen? Hij maakt kennis met liefde, gebroken relaties, geheimen en overal zijn wespen, maar als je niks doet steken ze niet.

Jaap Robben schrijft met een kwetsbare stijl, vergelijkbaar met Birk. Bij het lezen krijg je spontaan de neiging Brian eens een goeie knuffel te geven. De zinnen zijn kort, de woorden klinken alsof ze echt van een dertienjarige komen. Het zijn kleine dingen in zijn taalgebruik, dingen zoals een voorstel om dames die geen meisje meer zijn, maar ook geen vrouw ‘mevreisjes’ te noemen en andere poëtische vondsten, die het een bijzondere leeservaring maken.

Het is een fijne stijl, die makkelijk leest. Je ogen vliegen over de pagina’s, met de zinnen als snoepjes. Ik denk niet dat er een roman van 300 pagina’s bestaat die ik sneller heb gelezen dan deze.

Net als in Birk, bestaat dit boek uit enkele ingrediënten die het een onvergetelijk verhaal maken. Het zijn de personages, de setting, de treffende metafoor en de spanning die dit alles met zich meebrengt.

Elk personage heeft zijn eigen verhaal, zijn eigen diepte. Ze worden door de ogen van Brian ontleed, zonder dat het opdringerig overkomt. Het zijn de relaties die Brian heeft met de anderen die zelfs de kleinste personages ontroerend kan maken, zoals Henkelmann, een jongen met een beperking, die niet kan praten en naast Lucien ligt, in de instelling.

Daarbij komt de setting. Het ontbreken van ouders van de kinderen in de instelling is voelbaar, het gebrek aan kinderen van Brians leeftijd in zijn omgeving is voelbaar, het afgelegen terrein waar ze wonen is voelbaar. Alles is voelbaar en draagt op een treffende manier bij aan de sfeer van het boek. Het maakt de gebeurtenissen, de relaties tussen de personages en de personages zélf allemaal net wat echter, net iets mooier.

Waar Birk gedeeltelijk ging over meeuwen, spelen hier de wespen een grote rol. Ik zal het u niet verklappen, het is veel leuker om de metafoor en betekenis zelf bij elkaar te puzzelen. Voor mensen die niks hebben met wespen is het misschien wat wennen aan de omslag van het boek, maar na afloop zal het respect voor de vliegende nachtmerries gestegen zijn.

Alle ingrediënten, de relaties tussen de personages en de setting nemen een spanning met zich mee. Spanning hoeft niet altijd in scènes vol actie te zitten, maar het kan juist ook heel subtiel zijn. Zomervacht is hier een perfect voorbeeld van.

Al met al is het een boek dat steekt. Precies op de juiste plekken. Het raakt je. In je hart, in je brein en soms ook in je onderbuik. Een boek in 4D. De roman doet zeker niet onder voor zijn debuut en ik kijk nu al uit naar zijn toekomstige oeuvre. Dus, onthoudt: Zomervacht steekt, wespen niet. Als je maar niet bang voor ze bent.