Een aanrader

Het Diner vangt aan in een gemoedelijke sfeer. Twee echtparen waarvan de mannen broers zijn, spreken samen af op restaurant voor een klaarblijkelijk onschuldig en niet al te goedkoop avondje uit. Langzaam maar zeker echter blijkt dat het avondje uit lang niet onschuldig is...

Het boek is opgedeeld zoals ook een diner dat is. In het eerste deel, dat Aperitief heet, maken we kennis met de hoofdrolspelers van het boek. Een van hen is Paul, en hij fungeert als verteller. De lezer maakt het hele verhaal mee door zijn ogen. Tijdens het aperitief stelt hij met een mix van humor en cynisme zichzelf en de anderen voor. Dat gaat op een onrechtstreekse manier. Hij beschrijft de aperitieven die besteld en gebracht worden en gaat hierdoor aan het mijmeren of herinnert hij zich iets. Dit geeft je inzicht in de karakters van de personages. De gasten praten ook uitsluitend over onbenullige dingen. De sfeer is losjes en het boek lijkt te zullen gaan voortkabbelen op een plezierige wijze met leuke anekdotes en soms ook scherpe analyses. De vaststelling dat 'aperitief van het huis' gratis klinkt maar eigenlijk ontzettend duur is, is zowat het hoogtepunt van de eerste bladzijden. Grappig om te lezen bovendien. Kleine hints hier en daar verraden echter dat het daar niet bij zal blijven. Paul die terugdenkt aan de telefoon van zijn zoon die hij vond, de roodbetraande ogen van zijn schoonzus die achter een zonnebril verstopt zitten, ... De schrijver is niet bereid het allemaal meteen weg te geven en dat is precies de lijm die het boek en de lezer aan elkaar houdt.

Na Aperitief volgen nog de delen Voorgerecht, Hoofdgerecht, Nagerecht en Digestief. Tussen het geknoei van de ober en de teleurstelling om de gerechten door, wordt duidelijk dat de beide echtparen hier zijn omdat ze met elkaar moeten praten over iets dat met hun kinderen te maken heeft. Wat dat precies is, daar wordt heel lang omheen gedanst zonder dat het concreet wordt. Maar naarmate de avond vordert, wordt toch langzaamaan een beerput aan familiale vuiligheid over de lezer uitgegoten. Herman Koch blijft de lezer kleine hapjes informatie voeren, net zo klein als de gerechten blijken te zijn die opgediend worden. Zo blijf je honger hebben. Het is een tactiek die werkt. Paul blijkt heel anders te zijn dan oorspronkelijk gedacht, maar dat geldt ook voor de andere tafelgasten en hun kinderen. De spanning in het verhaal neemt toe zonder dat de gasten hun diner verlaten. Het boek wordt dan wel verkocht als roman maar is voor een stuk ook een literaire thriller. Je hoeft niet voortdurend op het puntje van je stoel te zitten nagelbijten om de toenemende spanning in een boek te voelen, zo bewijst Koch.

In het boek zitten een milde dosis herkenbare humor (de ober en het voedsel moeten het vaak ontgelden maar er is ook Nederlandse zelfspot), cynisme en een dosis spanning die net hoog genoeg is om de lezer te blijven boeien. Deze combinatie is doorweven met vleugen tristesse die kenmerkend zijn voor families die voor de buitenwereld gelukkig lijken maar ondertussen een familiegeheim met zich meetornen. Een origineel verhaal is dit, in aantrekkelijk en mooi geformuleerd Nederlands geschreven. Een vlot leesbaar verhaal neerpennen zonder steeds opnieuw gebruik te maken van almaar diezelfde honderd clichéwoorden, het is niet iedereen gegeven. Koch deed het wel.