Moord met Bijbel in de hand

Hij is een solist in een land zonder echte traditie op het gebied van de misdaadroman.
De Noor Tom Egeland voelt zich daar wel bij. Zijn eerdere thrillers Het einde van de cirkel en Wolvennacht maakten hem financieel dermate onafhankelijk dat hij zich volledig op het schrijven kon richten. Zijn nieuwste boek is De bespieder.

Hoofdpersoon is de 28-jarige Kristin Bye. Ze werkt op de nieuwsredactie van het Noorse commerciële tv-station Kanal 24. Op een dag vindt zij een videotape in haar postvakje waarop te zien is hoe een jonge vrouw gestalkt wordt. Latere videotapes die, voorzien van een plechtig Bijbelcitaat, aan Kristin gestuurd worden, bevatten beelden waarop te zien is hoe ook andere vrouwen gestalkt en uiteindelijk op gruwelijke wijze vermoord worden. Politie-inspecteur Runar Vang die met heftige huwelijksproblemen kampt, vraagt zich af waarom de tapes uitsluitend aan Kristin gestuurd worden. Hij vermoedt dat zij wel eens het volgende slachtoffer zou kunnen worden. Een terechte angst.

Het gegeven is best spectaculair, een psychopaat die vrouwen martelt, hen vermoordt en dat alles vastlegt op videotape. Dat datzelfde gegeven ooit al eens in boeken en films te lezen en te zien is geweest doet daar niets aan af. Grote vraag is of de schrijver in staat is zijn gegeven origineel uit te werken. Het antwoord bevat enige aarzeling. Tom Egeland kan schrijven, dat staat buiten kijf. Hij weet hoe hij door middel van het wisselend perspectief de dreiging van een moordenaar, die steeds opnieuw toeslaat, vorm moet geven. Hoe politie en pers met de handen in het haar zitten en een steeds groter gevoel van onmacht zich van hen meester maakt. Tot zover gaat alles goed. Maar dan komt het deel waarin Egeland een maatschappelijke discussie wil aanzwengelen. Is het geoorloofd dat een commercieel tv-station in naam van objectieve nieuwsgaring een gruwelijke moord in beeld brengt, c.q. uitzendt? En dan gaat het mis, want dan dreigt de brede maatschappelijke discussie de moordzaken wat op de achtergrond te dringen.

Tom Egeland is van oorsprong zelf journalist en redacteur van een tv-nieuwsprogramma. Hij weet dus exact waar hij het over heeft. Een onderwerp moet in anderhalve minuut afgehandeld zijn op televisie. Hij kent de haast, alle overwegingen om bepaalde zaken al dan niet aandacht te geven. Met die kennis weet hij een uitermate sfeerverhogende setting te creëren. Wie wil weten hoe het er in de wereld van de tv-journalistiek aan toegaat, komt in De bespieder volledig aan haar/zijn trekken.

Jammer is dat Egeland zich niet heeft kunnen onttrekken aan de karakter malaise die veel Skandinavische thrillers van nu teistert. De politie-inspecteur heeft een slecht huwelijk en brengt zijn huiselijke zorgen mee naar zijn werk en hoofdpersoon Kristin heeft net een relatie achter de rug en is zoekende. Ook op andere fronten is De bespieder voorspelbaar. Het verhaal kent weinig schijnbewegingen en stoomt rechttoe rechtaan af op een voorspelbare ontknoping. Toch is De bespieder een prettig boek. Het is met vaardige pen geschreven, sfeervol, vol actie en ijzingwekkende details, spannend. Bovendien behandelt De bespieder een actuele maatschappelijke discussie. Het is goed, gewoon goed.