De bekeerlinge | Verbondenheid aan het verleden

"Toen ze voor de gammele achtergevel stonden, was Hamoutal zo aangedaan en opgelucht dat ze eindelijk weer een eigen huis zou hebben, dat ze in een opwelling haar lippen op de muur drukte."

Het op feiten gebaseerde verhaal dat Stefan Hertmans vertelt over een bevoorrecht meisje dat haar leven vergooit uit liefde voor een Joodse jongen is een verhaal dat je verslagen achterlaat, maar je tegelijkertijd een spiegel voorhoudt.

Hertmans baseerde zich voor zijn roman op historische manuscripten die vermelden van een voorname, uit Rouen afkomstige, christelijke jonkvrouw: Vigdis Adelaïs. Haar oog valt op de Joodse jongeman David Todros en dit is het begin van een liefdesrelatie, die Vigdis - met haar nieuwe naam: Hamoutal - aan het begin plaatst van een leven in een continue vlucht, opgejaagd door alles en iedereen. Haar tocht langs de verschillende plaatsen in Frankrijk is duizelingwekkend en vol verliezen. Het tragische van dit alles, laat je als lezer verdwaasd achter.

"Ik weet wie ze zijn. Ik weet voor wie ze op de vlucht zijn. Ik zou hen beiden welkom willen heten, hen vergasten op iets hartverwarmends dat zij wellicht nog niet kennen, bijvoorbeeld een kopje koffie. Waar moeten ze wonen, nu hun huis al duizend jaar niet meer bestaat en het middeleeuwse deel van het dorp onder gras en heesters verdwenen is?"

De verbondenheid tussen de schrijver en de hoofdpersoon van De bekeerlinge is opmerkelijk. Hertmans verbindt het heden met het verleden en vanuit zijn woonplaats Monieux, reist hij de ontheemde proseliete letterlijk achterna. Zijn toewijding aan haar verhaal is voelbaar op iedere bladzijde en brengt het verhaal voor de lezer heel dichtbij. De beschrijving van het rauwe, tijdloze natuurlandschap, zorgt ervoor dat Hertmans steeds dichter nadert tot zijn personage en dit doet hem tenslotte reflecteren op zijn eigen leven dat slechts een klein stukje van de grote geschiedenis bestrijkt.

Deze roman is meesterlijk. De aanwezigheid van de schrijver in het verhaal geeft het een nieuwe dimensie. Als lezer wordt je voortdurend heen en weer geslingerd tussen enerzijds de alwetendheid van de schrijver, die terugblikt in de geschiedenis en anderzijds de onwetendheid van de vluchtelingen, die geen plaats vinden waar zij het hoofd neerleggen kunnen. Dit creëert een spanningsveld en laat de schrijver dikwijls verzuchten dat hij zijn personages had willen waarschuwen.

"Omdat ik haar levensverhaal en de tragische afloop ervan ken, wilde ik dat ik haar kon waarschuwen voor wat haar te wachten stond. Loop door meisje, kies een andere man, ontkom aan dit lot, vlucht weg voor wat je aantrekt. Maar nee..."

Hoewel het verhaal zich afspeelt in de middeleeuwen, zijn de lijnen naar het heden niet moeilijk te trekken. De ontbering van vluchtelingen, de nooit ophoudende Jodenhaat en de heilige ijver voor het opleggen van eigen godsdienst, zijn vandaag helaas ook zichtbaar. Deze roman laat enerzijds zien dat de geschiedenis weerbarstig is en zichzelf blijft herhalen, maar waarschuwt ons anderzijds wellicht voor onszelf en waarin wij kunnen vervallen.