Inspiratiebron met een vraagteken

Met zevenmijlslaarzen gaat Alain Verheij ons voor in de bijbel: legt uit, interpreteert en vertaalt de lessen van de bijbelverhalen naar het Nederland van nu. Hij neemt ons bij de hand en reikt een leidraad aan voor ons handelen van alle dag. Kortom, hij blaast de bijbel leven in: geen oud en belegen boek maar een boek dat iedereen vandaag de dag iets te vertellen heeft. Welke les leert Kaïn en Abel ons?, zo pent de auteur. Abel staat voor de mindere, de achterblijver die het niet ver schopt, wel eerlijk en rechtvaardig is, oog voor de ander heeft, maar het aflegt tegen zijn oudere broer, die sterk en handig is, rijkdom vergaart en niet schuwt anderen te onderdrukken als hem dat zo uitkomt. Onverbloemd kiest God voor de Abels van deze wereld: de rode draad van de bijbelverhalen – bijbelverhalen die steeds in een net even andere situatie en andere tijd spelen. Hun lessen haalt de auteur voor ons op, op een creatieve en oorspronkelijke manier. Heb oog voor de onderkant van de samenleving en let erop dat je geen misbruik maakt van de zwakte van een ander, in tegendeel hem steun geeft, leert Alain Verheij ons steeds opnieuw. Over Kaïn en Abel, maar ook over Abraham en Isaäc, Mozes en David om tenslotte te eindigen bij Jezus en zijn twaalf apostelen.

Alain Verheij’s lessen mogen eentonig lijken, zijn uitleg is dat zeker niet – het zet je op een spoor, laat je op een nieuwe manier kijken naar een oud verhaal waar je eerder over hoorde en bovenal vraagt de auteur sta eens stil bij je eigen gedrag. In die zin maakt ‘Ode aan de verliezer’ een rijker mens van de lezer. Het boek is dan ook de moeite waard om open te slaan en en later nog eens in te kijken.

Dat neemt niet weg dat de auteur soms te gemakkelijk over lastige vragen heen stapt. Dat hij voorbij gaat aan de vraag of God bestaat, vind ik begrijpelijk. Maar dat kan ik niet zeggen van zijn manmoedige pogingen om de weinige vrouwen – de bijbel is een mannenboek in optima forma – op te tillen, bijna te verheerlijken. Erkennen dat het de mannen zijn die de lakens uitdelen, dat het de mannen zijn die de dienst uit maken en van wanten weten, kom ik nergens tegen. Vreemd is die mannenwereld natuurlijk niet, zelfs in onze moderne samenleving is nog een wereld te winnen, maar zeg er iets van.

Even nog terug naar Kaïn en Abel. Kaïn, de boosdoener, staat van het begin tot het einde voor succes en als dat ten koste van anderen gaat, het zij zo. Is dat niet te min denken over ‘hard werken’? Ga dan eens te rade bij ‘Het boek van Kaïn’ van de Zweedse Marianne Frederiksson. In haar boek licht zij Kaïns moord op Abel eruit, maar prijst ook zijn inzet. Kaïn, die terugkeert naar zijn ouders, een lieve vrouw vindt en met haar hard werkt en daarbij een steun en toeverlaat is voor Abraham en Sara op hun oude dag. Zo kun je dus ook naar Kaïn en Abel kijken en is het een minpunt voor Alain Verheij dat hij in werkelijk elk bijbelverhaal een Kaïn en Abel ziet. Het laat onverlet dat het een een leerzame exercitie is om samen met de auteur door de bijbel te wandelen en je te verwonderen over de vele verhalen die in duizenden jaren door verscheidene auteurs zijn opgetekend.