Alleen de oppervlakte, de vernislaag, het chromen randje

In De Biblebelt reist Jonah Falke dwars door de streng-christelijke gemeenschappen van Nederland en schetst hij een portret van een wereld die velen alleen van buiten kennen – als ze er überhaupt weet van hebben. Het resultaat is een toegankelijk geschreven verslag vol kleine ontmoetingen, observaties en gesprekken, met een opvallend milde toon. Geen veroordeling, geen sensatiezucht, geen journalist die met een verborgen camera naar binnen sluipt, maar iemand die luistert en kijkt.

Falke beschrijft gewone mensen die volop meedraaien in de samenleving, maar met een religieuze zingeving die door velen als ‘achterhaald’ of ‘verdacht’ wordt gezien. Wat opvalt: hij gaat werkelijk in gesprek met mensen. Niet over ze, maar met ze – iets wat in de media zelden gebeurt. Zeker in tijden van corona en bij actuele thema’s als Israël en Palestina worden gereformeerde geluiden vaak afgeschilderd als extreem, zonder enige nuance. Falke brengt daar iets tegenover: de overtuiging dat het ook hier gaat om mensen van vlees en bloed. Mensen die vriendelijk zijn, eerlijk, vaak wat voorzichtig – en die geen vlieg kwaad doen.

Wie zelf is opgegroeid binnen een zwaar orthodox-gereformeerd milieu, herkent in dit boek veel – en mist tegelijk nog meer. Falke blijft steken aan de buitenkant. De sociale controle, het niet mogen vieren van successen, de onderdrukking van trots en vreugde, de reflex om een mooi huis haast te verontschuldigen in plaats van te omarmen – het is er allemaal, maar blijft slechts schemerig aanwezig. Dat het leven er niet is om van te genieten, maar om geleefd te worden in dienst van God, is voor velen binnen die wereld een vanzelfsprekendheid – een gegeven dat in dit boek alleen tussen de regels door voelbaar is.

De schrijfstijl is luchtig, toegankelijk en af en toe zelfs grappig. De psalmcitaten zijn functioneel, al vertragen ze soms het ritme. Falke weet sfeer te vangen, en toont oprechte nieuwsgierigheid. Toch is dit geen boek dat diep graaft in de theologische of culturele fundamenten van de Biblebelt. Dat lijkt ook niet het doel geweest te zijn.

Voor buitenstaanders die meer willen begrijpen van een vaak bekritiseerde wereld biedt dit boek een vriendelijk en menselijk inkijkje. Voor lezers met een achtergrond in diezelfde wereld is het herkenbaar, maar ook wat licht. Het laat de buitenkant zien – het vernislaagje – zonder het fundament werkelijk te betreden. En misschien is dat ook precies wat het boek beoogt: de drempel verlagen, niet de kelder verkennen.