Mooier en raker

Het eerste verhaal bepaalt doorgaans het eindoordeel. Dus verwachtte ik na de laatste woorden van Circe niet veel meer of minder dan enkele uren prettig maar gedistingeerd literair vertier. In Circe vertelt Hans Maarten van den Brink over de krampachtige ontspanning van vakantie, over de onzin van ‘als de kinderen plezier hebben, hebben wij dat ook’ en over relatiespanningen die in een tweedehandse Franse vakantiewoning net wat scherper worden dan thuis. Mooi en raak.

Maar dan komt het bevallige bakkersvrouwtje met haar ‘schuitjes vol stijve slagroom’ in beeld en wordt de boel overdreven dramatisch. En ach, waarom moet die sporthal nu per se polyvalent zijn en de huisraad disparaat? Onnodig vermoeiend.

Daarna wordt het beter. De verhalen worden mooier en raker. Het drama blijft, maar de dosering is anders. Zo zit het titelverhaal vol treurnis, maar is veel daarvan onderhuids gestopt. De alleenstaande vader op een groot vakantiecomplex, die aquajogging iets voor jonge en oude mensen vindt, terwijl hijzelf geen van beide is. De onzekerheid over het geluk van zijn kinderen. De dreiging van de overscherende blusvliegtuigen. Prachtig. Een goed kort verhaal schrijven is moeilijk omdat je veel moet vertellen met weinig woorden. Vertel je te weinig, dan heb je geen verhaal. Gebruik je te veel woorden, dan wordt het een halfslachtige roman. Van den Brink weet in de meeste verhalen precies de juiste balans te vinden. De letterkunstige sfeer van het enigszins vervallen landhuis, de radeloze vader tijdens het unheimische dorpsfeest, de onvergetelijke donsdeken van een Duits Gasthof…

Het ontbijtbuffet is Van den Brinks eerste verhalenbundel, met dertien verhalen die in een periode van twintig jaren zijn geschreven. Ik verlang naar meer. Niet alleen vanwege de vertelkracht, ook vanwege de welhaast filosofische overpeinzingen. In Sneeuw ruimt een dochter de spullen van haar overleden vader op. Ze kijkt naar de overvolle boekenkast en hoort het hem nog zeggen: ‘Met een boek ben je nooit alleen.’ Ze concludeert even later dat het omgekeerde waar is: ‘Wie zoveel lezen moet, is juist hartstikke alleen.’ Vakantie is bezinning en daar past Het ontbijtbuffet uitstekend bij. Zo bezin ik mij nu alvast op het beoordelen van een bundel na de eerste kennismaking.

(Deze recensie verscheen eerder op www.kortverhaal.info)