Roman die te veel verhalen wil vertellen

Het is 1955 en de Engelse Lydia Cartwright woont met haar man en twee dochters Emma en Fleur in Malakka, Maleisië. De inwoners van dit land zijn in oorlog met de Britse koloniale overheerser. Regelmatig worden Engelse plantages in brand gestoken en het is voor de familie Cartwright niet langer veilig om door het land te reizen. Wanneer Lydia op een dag thuiskomt na het verzorgen van een zieke vriendin, treft ze een leeg huis aan. De telefoonlijn is afgesloten, de bedienden zijn verdwenen, de kasten zijn leeg en van haar man en dochters ontbreekt ieder spoor. Lydia kan niet geloven dat haar familie zomaar weggegaan is en gaat naar hen op zoek.

Dinah Jefferies laat in haar roman Het afscheid van de tropen afwisselend moeder Lydia en dochter Emma aan het woord. Emma vertelt haar verhaal vanuit een ik-perspectief en Lydia gebruikt het zij-perspectief. Door deze constructie krijgen we zowel de verwondering van het kind mee als de motivaties en keuzes van de volwassenen. Emma beschrijft bijvoorbeeld op mooie wijze hoe koud het is in Engeland: “Ik werd wakker in een bevroren jungle; er zaten gigantische witte lotusbloesems op de ramen.”

Het taalgebruik in deze roman is prachtig. Jefferies' woorden wekken de jungle en de steden van Maleisië tot leven. Zo ziet Lydia bijvoorbeeld een regenbui aankomen: “Van de zon was niet veel te zien, en achter naderbij komende wolken pakte een bui zich samen om neer te dalen over de stad.” Indrukwekkend is ook de scène waarin Emma uiteindelijk de waarheid moet vertellen over wat er tussen haar en mr. Oliver is voorgevallen.

Het is teleurstellend dat deze roman het op een aantal andere punten laat afweten. Allereerst is er de ongeloofwaardige verhaallijn, met name in de tweede helft van de roman, waarin het tempo versnelt en er steeds meer karakters in het verhaal komen wiens verhaal we volgen. Zo maakt Lydia kennis met de knappe en mysterieuze Adil die zijn drijfveren goed verborgen weet te houden. Het is allemaal wel heel toevallig dat Lydia precies op de juiste momenten de juiste mensen ontmoet.

Ten tweede wil deze roman veel te veel vertellen, waardoor de thematiek nergens goed uitgewerkt wordt. Het verlies van kinderen, verlaten worden door een ouder, de impact van een jeugd in een katholieke instelling, het opgroeien en wonen in een kolonie, de onafhankelijkheidsstrijd van die kolonie, het krijgen van een stiefmoeder, vinden van liefde en seksueel plezier, zijn slechts enkele thema's in Het afscheid van de tropen. Jefferies had er beter aan gedaan zich te beperken tot één of twee van deze thema's en deze helemaal uit te diepen. Dat had de verhaallijn realistischer gemaakt en de roman meer diepgang gegeven.

Tenslotte mist de roman een mannelijk perspectief. De mannen blijven allemaal geheimzinnige karakters van wie de motieven onduidelijk zijn. De vrouwen stellen geen vragen, maar volgen de mannen in hun keuzes. Dat maakt de roman onaf; de lezer blijft met allerlei vragen achter.

Het afscheid van de tropen is een roman die te veel verhalen wil vertellen, maar dat wel op een prachtige wijze doet.