Nieuwsgierig naar Josha Zwaan

Dit verhaal gaat over het leven van Lies, die opgroeit in Zaltbommel en gaat werken bij een Joods gezin. Lies wordt verliefd op Daniël, de zoon van het gezin waar ze gaat werken. Daniël studeert in Delft maar raakt steeds meer begaan bij het lot van de arbeiders en sluit zich aan bij de communistische partij. Hij geeft zijn studie op en gaat in het verzet.
Ze krijgen een zoon, Peter, en zijn gelukkig. Maar dan wordt Daniël verraden. Ze scheiden voor de wet omdat dat veiliger moet zijn voor Lies, maar ze blijven elkaar stiekem zien.
Lies wordt opnieuw zwanger en krijgt een tweede zoon: Koos. Maar Daniël wordt gefusilleerd. Lies en Peter duiken onder. Koos wordt ondergebracht in een gastgezin in Purmerend.
Na de oorlog Gaat Lies met Peter en Koos terug naar hun huis aan het Saturnusplein. Lies durft niet echt te leven en probeert krampachtig na te streven hoe het volgens Daniël zou moeten gaan. Koos lijkt op Daniël. Liefde voor Koos zit er niet in.

Er is veel waar dit boek over gaat:
Het gaat over de oorlog, over verzet, over de rol van communisten bij het verzet, over vluchten of niet, over christelijke opvoeding, over goed en fout, over verdriet, verlies en rouw, over opnieuw durven beginnen, over onmacht, onvermogen, over wat de mensen wel niet denken, over het dorp en de stad, over muziek en literatuur, over ergens bij willen horen, over hoe een moeder met haar zoons omgaat .

Uiteindelijk gaat het over het onvermogen van Lies nog iets van het leven te maken. Maar ook haar onvermogen te zien wat ze Koos aandoet.
Lies sluit af met een brief aan Koos. Ze beseft dat wat ze doet niet goed te praten is.

Ik heb moeite met het boek en ik weet niet of het komt door de schrijfstijl van Josha of dat het door de personages in het boek komt. Het is moeilijk mee te leven met de mensen, maar misschien is dat juist om te kunnen voelen hoe beschadigd ze zijn.
Het boek eindigt met een brief van Lies aan Koos waarin ze beschrijft hoe ze ontdekte dat wat zij deed fout was. En dat excuses niet helpen, niet ongedaan kunnen maken wat ze heeft aangericht.
Toch klinkt ook daarin door dat Lies niet erkent dat ze zelf depressief was. Nu benoemt ze het trauma van Koos. Maar nog steeds ontkent ze zijn gevoelens en blijft de pleegmoeder in de oorlog 'dat Purmerends mens'.
Ook heb ik vaak het idee dat Josha de dingen die er echt toe doen juist niet beschrijft. Hoe het precies ging toen Lies werd gevraagd voor de CPN in de raad te gaan en hoe ze er uiteindelijk voor koos dat toch niet te doen. Ik had op dat moment meer willen weten van hoe ze ermee bezig was, wat ze erover dacht, of ze er met mensen over praatte.
Ook gesprekken met de ouders van Daniël worden vaak beschreven maar niet in dialogen uitgeschreven. Dat vind ik jammer.
En dan wordt er wel uitgebreid over het communisme gepraat, pagina's lang, zonder duidelijk persoonlijk te worden.

Soms is het te veel. Een ander had het boek misschien weggelegd. Die heeft vast geen zin in weer een verhaal over oorlog, weer een verhaal over zielige mensen.
Ik lees wel door maar heb toch een moeilijk gevoel achteraf. Opluchting dat Koos toch nog is hersteld na zijn depressie. Maar tegelijk: is dit het afscheidsverhaal van Lies? Gaat zij verder of is zij tot de conclusie gekomen dat zij gefaald heeft en haar leven geen zin meer heeft…? Of mag het zo zijn, dat ze fouten heeft gemaakt, dat ze het te lang niet heeft gezien? Kan ze nu toch opgelucht zijn dat haar zoon wel de veerkracht heeft om te herstellen?
Het was mijn eerste kennismaking met Josha Zwaan. Ik ga meer van haar lezen en dan ontdekken hoe ze andere verhalen vertelt... Ik ga nog les van haar krijgen bij de schrijversacademie. En dan ga ik nog beter leren hoe ik zelf een verhaal wil vertellen.