Lezersrecensie
‘Het motto van SALOMON: het systeem is streng in zijn streven naar rechtvaardigheid.’
Jacqueline Zirkzee is schrijver, journalist, redacteur en schrijfcoach. Ze heeft meerdere historische romans geschreven zoals De eerste priesteres, Het boek van Tristan en Isolde. Van haar romandebuut Mykene uit 2001, met mythische elementen, is inmiddels een nieuwe editie uitgebracht.
Haar laatste werk SALOMON is een hallucinante, visionaire roman, waarmee ze duidelijk een andere weg is ingeslagen en de lezer meevoert in de tijd na de toeslagenaffaire. Voedingsmiddelen als labkip, vitarijst en kweekbacon zijn inmiddels volledig geïntegreerd in het dagelijkse menu en de exotische smaak van ananas is in de tussentijd volledig uit ieders geheugen gewist.
Marjon Nooij
Zirkzee beschrijft een meedogenloze en overgecontroleerde, totalitaire maatschappij, waarin er – net als voorheen in China – een eenkindpolitiek is ingesteld, waardoor tweelingzwangerschappen uit den boze zijn en er sinds tien jaar een verplichting is om één van de foetussen te laten aborteren.
Huisvuil wordt minutieus gecontroleerd op fastfoodverpakkingen, pillenstrips, verbandmiddelen, drankflessen en bloedsporen op afgedankte kinderkleding. ‘Als er van een bepaalde categorie drie keer iets op de lijst aangevinkt was, kwam er een leidinggevende bij die het gehele gezin opschaalde naar oranje – dat betekende een bezoek van een gezinscoach.’
Venetië is allang onder de waterspiegel verdwenen. Replicaparken – kortweg Repli’s – worden met de jaarlijks verstrekte verplaatspunten bezocht om er vakantie te vieren en zich te wanen in verre landen en andere culturen. Zodoende wordt het klimaat ontlast van al te reislustige personen. Men is er huiverig voor om medische behandelingen te declareren, omdat je dan zo door je zorgpunten heen bent. Schrijfschriften worden er allang niet meer gemaakt, omdat papier van echte bomen te kostbaar is, en een ‘bubbelhub’ is de vervanger van media-apparaten.
Vanuit de overheid is de overheidsinstantie SALAMON (Samenwerkingsorgaan Algemene Leefbaarheid, Orde en Maatschappelijke Ondersteuning Nederzone) in het leven geroepen, die als taak heeft te werken aan een rechtvaardiger samenleving en ideale maatschappij. Het Salomonsoordeel wordt gebruikt om een volstrekt willekeurig oordeel aan te duiden. De Germaanse naam Salomon betekent ‘door de goden beschermd’. In het Hebreeuws is het afgeleid van ‘shalom’, wat ‘vrede’ betekent, of van 'sjelômoh', wat wordt vertaald met ‘de vreedzame’. In de roman komt het idee naar voren dat wie niets te verbergen heeft, ook niets heeft te vrezen. Het is dan allang een alom aanvaard systeem dat streng is, maar rechtvaardig wordt geacht. Helaas is het niveau van de empathie in de maatschappij tot het absolute vriespunt gedaald.
‘Als gezinnen ontsporen grijpt SALOMON in zonder aanziens des persoons, ongeacht sekse of afkomst.’
Net als in de futuristische tv-serie Arcadia zijn er heropvoedingskampen in het leven geroepen. Ouders die zich misdragen gaan erheen, in plaats dat het kind uit huis wordt geplaatst. Medische castratie is niet eens ondenkbaar als straf bij seksueel misbruik en in geval van disfunctionele ouders zien ze het als ‘een kostbaar maar erg succesvol programma’ om het gehele gezin in een kliniek op te nemen.
De rode draad in het verhaal wordt gevormd door een vrouwelijk naamloos hoofdpersonage en haar vijfjarige dochter Juno. Beroepshalve houdt ze zich bezig met de controle van de bureaucratie in de jeugdzorg. Gaandeweg begint ze zich steeds meer af te vragen of de controle die SALOMON wil bewerkstelligen wel de juiste is. Ze krijgt gewetensproblemen en betwijfelt of ze zich er nog aan kan en wil conformeren. Staat het welbevinden van het kind nog wel hoog in het vaandel?
Ook in haar eigen leven krijgt ze te maken met de rigide eisen van jeugdzorg. Jason, haar ex-man, doet een verzoek tot co-ouderschap, waar ze niet op zit te wachten, en tot overmaat van ramp verliest ze haar baan. Ze neemt een drastisch besluit om haar ex-man uit haar leven te weren ‘als een passant die door het beeld liep van een verder perfecte vakantiefoto.’ Dit gegeven maakt dat de roman een spannende wending krijgt.
Met SALOMON schreef Zirkzee een onderhoudende, dystopische toekomstroman waarin ze op speculatieve wijze een angstaanjagend beeld beschrijft. Dat er veranderingen nodig zijn in ons handelen en denken, is uiteraard evident. Het uitdelen van een vast aantal verplaatspunten per jaar zou niet eens zo verkeerd zijn om het overspannen luchtruim te ontlasten. Misschien dat deze roman in grote lijnen niet onrealistisch zal blijken.
--
Eerder verschenen op Tzum
Haar laatste werk SALOMON is een hallucinante, visionaire roman, waarmee ze duidelijk een andere weg is ingeslagen en de lezer meevoert in de tijd na de toeslagenaffaire. Voedingsmiddelen als labkip, vitarijst en kweekbacon zijn inmiddels volledig geïntegreerd in het dagelijkse menu en de exotische smaak van ananas is in de tussentijd volledig uit ieders geheugen gewist.
Marjon Nooij
Zirkzee beschrijft een meedogenloze en overgecontroleerde, totalitaire maatschappij, waarin er – net als voorheen in China – een eenkindpolitiek is ingesteld, waardoor tweelingzwangerschappen uit den boze zijn en er sinds tien jaar een verplichting is om één van de foetussen te laten aborteren.
Huisvuil wordt minutieus gecontroleerd op fastfoodverpakkingen, pillenstrips, verbandmiddelen, drankflessen en bloedsporen op afgedankte kinderkleding. ‘Als er van een bepaalde categorie drie keer iets op de lijst aangevinkt was, kwam er een leidinggevende bij die het gehele gezin opschaalde naar oranje – dat betekende een bezoek van een gezinscoach.’
Venetië is allang onder de waterspiegel verdwenen. Replicaparken – kortweg Repli’s – worden met de jaarlijks verstrekte verplaatspunten bezocht om er vakantie te vieren en zich te wanen in verre landen en andere culturen. Zodoende wordt het klimaat ontlast van al te reislustige personen. Men is er huiverig voor om medische behandelingen te declareren, omdat je dan zo door je zorgpunten heen bent. Schrijfschriften worden er allang niet meer gemaakt, omdat papier van echte bomen te kostbaar is, en een ‘bubbelhub’ is de vervanger van media-apparaten.
Vanuit de overheid is de overheidsinstantie SALAMON (Samenwerkingsorgaan Algemene Leefbaarheid, Orde en Maatschappelijke Ondersteuning Nederzone) in het leven geroepen, die als taak heeft te werken aan een rechtvaardiger samenleving en ideale maatschappij. Het Salomonsoordeel wordt gebruikt om een volstrekt willekeurig oordeel aan te duiden. De Germaanse naam Salomon betekent ‘door de goden beschermd’. In het Hebreeuws is het afgeleid van ‘shalom’, wat ‘vrede’ betekent, of van 'sjelômoh', wat wordt vertaald met ‘de vreedzame’. In de roman komt het idee naar voren dat wie niets te verbergen heeft, ook niets heeft te vrezen. Het is dan allang een alom aanvaard systeem dat streng is, maar rechtvaardig wordt geacht. Helaas is het niveau van de empathie in de maatschappij tot het absolute vriespunt gedaald.
‘Als gezinnen ontsporen grijpt SALOMON in zonder aanziens des persoons, ongeacht sekse of afkomst.’
Net als in de futuristische tv-serie Arcadia zijn er heropvoedingskampen in het leven geroepen. Ouders die zich misdragen gaan erheen, in plaats dat het kind uit huis wordt geplaatst. Medische castratie is niet eens ondenkbaar als straf bij seksueel misbruik en in geval van disfunctionele ouders zien ze het als ‘een kostbaar maar erg succesvol programma’ om het gehele gezin in een kliniek op te nemen.
De rode draad in het verhaal wordt gevormd door een vrouwelijk naamloos hoofdpersonage en haar vijfjarige dochter Juno. Beroepshalve houdt ze zich bezig met de controle van de bureaucratie in de jeugdzorg. Gaandeweg begint ze zich steeds meer af te vragen of de controle die SALOMON wil bewerkstelligen wel de juiste is. Ze krijgt gewetensproblemen en betwijfelt of ze zich er nog aan kan en wil conformeren. Staat het welbevinden van het kind nog wel hoog in het vaandel?
Ook in haar eigen leven krijgt ze te maken met de rigide eisen van jeugdzorg. Jason, haar ex-man, doet een verzoek tot co-ouderschap, waar ze niet op zit te wachten, en tot overmaat van ramp verliest ze haar baan. Ze neemt een drastisch besluit om haar ex-man uit haar leven te weren ‘als een passant die door het beeld liep van een verder perfecte vakantiefoto.’ Dit gegeven maakt dat de roman een spannende wending krijgt.
Met SALOMON schreef Zirkzee een onderhoudende, dystopische toekomstroman waarin ze op speculatieve wijze een angstaanjagend beeld beschrijft. Dat er veranderingen nodig zijn in ons handelen en denken, is uiteraard evident. Het uitdelen van een vast aantal verplaatspunten per jaar zou niet eens zo verkeerd zijn om het overspannen luchtruim te ontlasten. Misschien dat deze roman in grote lijnen niet onrealistisch zal blijken.
--
Eerder verschenen op Tzum
1
Reageer op deze recensie
