Origineel, maar weinig uitdagend

Op een regenachtige dag in Japan wordt er een jonge kat achtergelaten op straat. Hij zit daar bang in zijn doos terwijl hij luistert naar het verkeer dat om hem heen raast. Terwijl de kitten zich bedenkt wat de wereld hem in zijn korte leven heeft geschonken, vindt een voorbijganger de doos. Ze pakt haar vondst op en schenkt het katje een liefdevol plekje in haar huishouden, maar al snel is hij toch nieuwsgierig naar wat de wereld hem nu écht te bieden heeft...

In Nederlandse huishoudens zijn katten nauwelijks weg te denken. De harige knuffelkonten vormen een fijn gezelschap in het gros van de Nederlandse gezinnen. In Japan gaat de liefde voor katten echter nog een stuk verder. Ze staan daar bekend als geluksbrengers en vormen een ware talisman die geluk en rijkdom voortbrengt. De mascotte is in veel boeken en films terug te vinden. De Japanse regisseur Makoto Shinkai, bekend van de succesvolle animatiefilm Your name, bracht in 1999 al de korte film Kanojo to kanoko no neko uit, die de basis vormt voor Zij en haar kat. Jaren later besloot Naruki Nagakawa de film in boekvorm te gieten, waarvan we de Nederlandse vertaling aan Geert van Bremen danken. Naast deze roman is er ook nog een Engelstalige graphic novel verkrijgbaar.

Chobi, de kersverse naam van het straatkatje, raakt langzaamaan gewend aan zijn nieuwe leven in huis. Zijn bazin gaat door een moeilijke periode heen waarin veel twijfels naar de oppervlakte komen. Nagakawa (en Shinkai) weet dit doeltreffend te verwoorden. De schrijfwijze is simpel en beknopt, maar weet toch genoeg informatie te bieden om een compleet beeld te kunnen vormen. Terwijl de jonge vrouw haar plaats in de maatschappij probeert te vinden, wordt duidelijk hoe Chobi's rol haar gat van eenzaamheid vult. Dit is wederzijds, maar vanzelfsprekend wordt Chobi nieuwsgierig naar het leven buiten de muren van het huis.

En hier begint het verhaal een vreemde wending te krijgen. De katten krijgen namelijk een eigen stem in het boek, waarin hun beleefwereld wordt omschreven. Chobi ontmoet al snel andere katten en via hen leert hij hoe het buitenleven in elkaar steekt. Ook de katten krijgen bepaalde ongenoegens te verduren en moeten hiermee om leren gaan. Het is wat eigenaardig om diepe gedachten van (huis)dieren te lezen. Afwisselend vertellen de viervoeters en hun baasjes hun relaas. De op dat moment vertellende stem wordt nergens aangekondigd en hierdoor is het soms even zoeken naar de juiste verteller. Soms is het direct duidelijk, maar een andere keer zit je al verder in de alinea voordat het standpunt duidelijk is. Dit levert overigens wel komische situaties op, want een vrouw die haar poten verplaatst omdat het grit zo lekker aanvoelt, geeft een reden om op je achterhoofd te krabbelen.

Door de katten raken de levens van de personen met elkaar verweven. Zij en haar kat bevat vier hoofdstukken die elk een ander personage én kat representeert. De vrouwelijke personages hebben met elkaar gemeen dat ze door een duistere periode heen gaan en dat hun teruggetrokken levensstijl wordt opgefleurd door de komst van de katten. Het is mooi om te lezen hoeveel een dier voor een mens kan betekenen, maar er is een tekort aan afwisseling. Elk hoofdstuk verloopt op dezelfde manier en pas in de epiloog neemt de sfeer een andere wending. Het boek heeft een hartverwarmende boodschap, maar eigenlijk net te laat.

Zij en haar kat bevat een gering aantal pagina's, die toch meer dan genoeg zijn. De interessante insteek wordt vrij snel omgezet in verveling omdat de negatieve omstandigheden van de personages te veel op elkaar lijken en de overmaat van herhaling weinig uitdaging biedt. De katten brengen positieve elementen in hun levens en hoewel de contrasten hierdoor iets meer in evenwicht komen, blijft de negatieve klank aanwezig.