Originele, actuele en realistische spionagethriller

In een vorig leven was de Amerikaanse auteur Alex Berenson (1973) vooraanstaand journalist bij The New York Times en versloeg hij wereldnieuws. In zijn nieuwe leven is hij schrijver van spionagethrillers rondom topspion John Wells. Daarmee heeft hij zijn achtergrond als journalist echter niet losgelaten. Zijn boeken zijn in hoge mate op de actualiteit geïnspireerd en kenmerken zich door een ongekend realisme. Om dat mogelijk te maken, verricht Berenson een dijk aan research. Zo ook bij zijn meest recente boek De bedriegers, waarin hij teruggrijpt op de Russische inmenging bij de laatste Amerikaanse verkiezingen en dat combineert met terroristische aanslagen.  

De bedriegers, vertaald door Henny van Gulik, is alweer het twaalfde deel in de John Wells serie, maar wel pas het vierde dat is vertaald. In verband met de actuele insteek is dat minder vreemd dan het lijkt. Uitgeverij Karakter heeft de serie vorig jaar uit het slop getrokken en is toen begonnen met het recente en dus nog steeds actuele elfde deel, De infiltrant. Gelukkig zijn de boeken goed afzonderlijk te lezen, omdat de auteur nieuwe lezers waar nodig weet bij te praten zonder dat het irritant wordt.  

Hoe realistisch ze ook worden weergegeven, de gebeurtenissen uit dit boek hebben niet plaatsgevonden. Nog niet, zo kun je met zweet in de handen zeggen, want ze zijn slechts in geringe mate geëxtrapoleerd vanuit zaken die wél hebben plaatsgevonden. Daarmee zit er in dit verhaal feitelijk een ‘what if’ scenario verweven, eentje dat onrustbarend genoeg is bovendien.  

Het begint met een zware terroristische aanslag in Dallas. De daders zijn islamieten, maar de aanslag wordt niet opgeëist. Dan stuurt president Vinny Duto, voorheen directeur van de CIA, spion John Wells naar Colombia om daar een contactpersoon die informatie heeft te ontmoeten. Ter plekke nemen de zaken echter een onverwachte wending. Wells en zijn naaste collega’s komen duistere zaken op het spoor, die hen ook naar Ecuador en Mexico voeren. Als er vervolgens een sluipschutter vooraanstaande Amerikanen vermoordt, is het de vraag of dat iets met de aanslag te maken heeft. Ondertussen proberen Russische geheim agenten de aanstaande presidentsverkiezingen naar hun hand te zetten, waarbij ze hun oog hebben laten vallen op de populistische rechtse senator Paul Birman als tegenkandidaat voor Duto.  

John Wells is onder de internationale, fictieve spionnen een wat ongebruikelijk exemplaar. Hij is vaak ongewapend, heeft een jong gezin en heeft zich bekeerd tot de Islam. Zijn dagelijkse praktijk als spion lijkt bovengemiddeld veel op dat van echte CIA agenten en hij is hard, maar niet gevoelloos. Wel heeft hij de eenzelvigheid die zo typisch is voor Amerikaanse helden.  

De manier waarop Berenson het verhaal opbouwt, wijkt ook af van andere spionageliteratuur. In plaats van zoveel mogelijk verwikkelingen achter te houden en op een later moment als verrassing te onthullen, speelt hij vrij vaak open kaart. Daardoor weet de lezer beduidend meer dan de personages, Wells incluis. De auteur kiest voor deze opzet omdat hij zo uitgebreide portretten kan geven van de antagonisten en hun motieven inzichtelijk maken. En het moet gezegd, dat doet hij bijzonder goed. Je ziet ze zo voor je: de drugshandelaar, de sluipschutter, de Russische spion, de overloper en de populistische senator. Je begrijpt hoe hun levens in elkaar steken, eventueel waar het mis ging, hoe en door wie ze worden bespeeld en waarom ze doen wat ze doen.  

Het moge echter duidelijk zijn dat deze opbouw ook nadelen heeft. Het verhaal heeft wel enkele verrassende plotwendingen, maar niet de hoeveelheid die liefhebbers van dit genre gewend zijn. De ontknoping heeft trouwens ook geen onverwachte uitsmijter. Het verhaal eindigt met een heftige, maar recht door zee climax.  

Gelukkig wordt dat afdoende gecompenseerd doordat het in De bedriegers uitgetekende scenario intelligent in elkaar steekt, sterk is onderbouwd en veel diepgang heeft. Het boek is ook zeker spannend, zelfs al weet je veel. Een aanrader voor iedereen die zo’n diepgaande, actuele en realistische insteek weet te waarderen.