Nieuwe McDermid hangt wat uit het lood

Krap een jaar nadat de vijfde Tony Hill thriller, De wrede hand, verscheen, is er weer al een nieuwe misdaadroman van Val McDermid gepresenteerd, getiteld Een duister domein; precies zoals een uitgever van zijn succesauteurs mag verwachten. Deze keer echter geen Tony Hill en Carol Jordan, maar inspecteur Karen Pirie en brigadier Phil Parhatka, een speurdersduo dat aan het oplossen van oude misdaden werkt bij het Cold Case Team van de politie in Glenrothes. Glenrothes ligt in Fife, een council area aan de Firth of Forth, ten noorden van Edinburgh. En dat is een tweede, belangrijker verschil met het vorige boek: Een duister domein speelt in een gebied dat op iedere landkaart is te vinden. De verhouding tussen feiten en fictie is dus een heel andere.
De geschiedenis van Fife is onlosmakelijk verbonden met de rise and fall van de mijnbouw. Ooit dankte vrijwel iedere inwoner direct of indirect zijn bestaansrecht aan de winning van het zwarte goud. In die geschiedenis is regelmatig sprake van strijd tussen de werkgevers en de vakbond, de Union, en meestal werd die pas beslist nadat er weer eens was gestaakt. Vooral de staking van 1984-1985 heeft diepe sporen in de gemeenschap achtergelaten; ook bij de familie van Val McDermid, getuige het dankwoord achterin het boek. Blijkbaar moest dit verhaal een keer geschreven worden.
Het begint met de melding van een vermissing die zelfs voor het Cold Case Team wel erg ‘cold’ is: Mick Prentice verdween tweeëntwintig jaar geleden, toen de staking al zo lang duurde dat de armoede onder de mijnwerkers schrijnend geworden was, en sindsdien hebben zijn vrouw en dochter niets meer van hem gehoord. Jarenlang hebben ze daar ook niet om getreurd. Ze zijn er namelijk van overtuigd dat Mick destijds samen met een aantal andere mijnwerkers naar Noord-Engeland is uitgeweken omdat hij zich niet langer kon vinden in de koers die de vakbonden hadden uitgestippeld. Mick gold als een stakingbreker en dat had de populariteit van zijn gezin er niet groter op gemaakt. Ruim twintig jaar later heeft zijn dochter echter een goede reden om alsnog naar haar vader op zoek te gaan. Haar zoontje Luke heeft namelijk een zeldzame bloedziekte en als zij geen geschikte donor vindt, is hij ten dode opgeschreven. De enige hoop die zij nog heeft, is haar vader. Stel dat hij nog in leven is? Daarom klopt zij bij Karen Pirie aan met het klemmende verzoek om de raadsels rond haar vaders verdwijning op te lossen, en hem op te sporen. Wat ze dan nog niet weten, is dat enkele kilometers verderop een tweede zoektocht wordt gestart. Kort nadat Mick Prentice verdween, kwam Catriona Maclennan Grant, de enige dochter van de machtige Sir Broderick Maclennan Grant, op tragische wijze om het leven. Ze was samen met haar zoontje Adam gekidnapt en werd tijdens de overhandiging van het losgeld dodelijk geraakt door een verdwaalde kogel. De ontvoerders wisten te ontkomen en namen daarbij Adam weer mee. Niemand heeft Adam ooit teruggezien, maar daarin lijkt verandering te komen als onderzoeksjournaliste Bel Richmond in Toscane een aantal nieuwe aanwijzingen ontdekt. Ze gaat ermee naar Sir Broderick, die haar opdracht geeft niet te rusten voor zij Adam heeft gevonden.
Natuurlijk raken beide verhaallijnen gaandeweg steeds meer met elkaar vervlochten. Een geroutineerd auteur als Val McDermid weet dat als geen ander. In ambachtelijk opzicht heeft zij met Een duister domein een prima prestatie geleverd. Het veelvuldig gebruik van flashbacks zorgt ervoor dat de lezer een uitstekend gevoel krijgt bij het verleden dat in het vertelheden zo prominent aanwezig is. Daaraan levert ook het gekozen perspectief een belangrijke bijdrage. Het verhaal wordt weliswaar in de derde persoon verteld, maar de afstand tot de belangrijkste personages blijft steeds tot een minimum beperkt.
Merkwaardig genoeg laat McDermid tegen het eind van het boek echter een belangrijke steek vallen. Terwijl het verhaal begint met de noodzaak een geschikte beenmergdonor te vinden voor de kleinzoon van Mick Prentice, verdwijnt deze kwestie meer en meer naar de achtergrond. Dat zou een detail kunnen zijn, maar het hele verhaal lijdt aan een zekere mate van onevenwichtigheid. Een duister domein heet een thriller, maar halverwege vroeg ik me af of het Val McDermid er niet veel meer om te doen geweest was het verhaal over de staking en haar gevolgen voor ‘de gemeenschap waarin ik ben opgegroeid, die zo zwaar hebben geleden onder de staking van 1984 en de naweeën ervan’ te vertellen; zo uitgebreid komt die geschiedenis in beeld. Het zijn de successen van onderzoeksjournaliste Bel Richmond die het verhaal uiteindelijk doen kantelen en er toch een volwaardig misdaadverhaal van maken.
Succesauteurs doen gewoonlijk keurig wat van ze wordt verwacht – niet alleen door hun uitgevers, maar ook door hun lezers – ze produceren boeken; liefst ieder jaar een. Je kunt je echter afvragen of je dat je talent wel mag aandoen. De authenticiteit van het schrijverschap heeft er onmiskenbaar door te lijden, met als gevolg dat een auteur zich meer en meer genoodzaakt ziet te schrijven ‘op techniek’. Met alle gevolgen van dien. Zoiets vermoed ik achter ‘Een duister domein’ en dat is jammer. Want Val McDermid kan veel beter.