Rijk

een tikje ranzig en buitengewoon spannend,Ze zal het zelf nooit toegeven, maar na Duivelswerk was Mo Hayder toe aan rehabilitatie; zelf te bewerkstelligen, wel te verstaan. Ze debuteerde sterk met de police procedural Vogelman en een jaar later al verscheen het minstens zo spannende De behandeling.
In beide romans tekent de gekwelde inspecteur Jack Caffery voor een overtuigende hoofdrol. Ook over Tokyo, dat in 2004 verscheen, was de pers lovend, maar daarna ging het mis. Duivelswerk haalde bij lange na niet het niveau van haar eerste drie boeken. Hayder leek zich te vergalopperen in haar pogingen opnieuw een verhaal te schrijven waarin mysterie en macabere gebeurtenissen de boventoon voerden en de ontknoping op een tergende manier verrassend moest zijn. Duivelswerk had van sommige kwaliteiten teveel en van andere te weinig; snelheid bijvoorbeeld. Daardoor deed zich het gemis van een boeiende hoofdpersoon – Caffery was al na De behandeling afgedankt – extra sterk voelen.
Maar de Hayder-fans kunnen gerust zijn: Met Ritueel, haar vijfde thriller in zeven jaar tijd, heeft zij zich meer dan voldoende gerehabiliteerd. Wat een verhaal!
Het begint met de vondst van een hand in de haven van Bristol. Politieduiker Phoebe ‘Flea’ Marley heeft inmiddels genoeg ledematen uit het water gehaald om te zien dat dit een bijzonder geval is: de hand is afgezaagd en dat is nog niet zo heel lang geleden gebeurd. Hoezeer de vondst haar ook bezighoudt, officieel mag zij zich niet met het onderzoek bemoeien; haar taak bestaat alleen uit duiken. Maar als blijkt dat de hand op een vooralsnog onduidelijke manier verbonden is met haar eigen verleden, verruilt zij haar duikerspak voor een vergrootglas en een pet – in figuurlijke zin wel te verstaan – en gaat zij op zoek naar antwoorden op de vragen die zich gaandeweg in steeds groter getale aan haar opdringen.
En die zijn er genoeg; ook voor de lezer trouwens.
Wat is bijvoorbeeld ‘het ongeluk’ dat regelmatig door Flea’s herinneringen spookt? Waarom wil zij zo graag met de geest van haar overleden moeder in contact komen en gebruikte haar vader werkelijk paddo’s? En van wie zijn de afgezaagde handen (ja, er wordt nog een hand gevonden), is er ook een lijk en wordt Flea daadwerkelijk door iemand bespied of verbeeldt zij het zich maar?
Bij haar naspeuringen krijgt zij hulp van inspecteur Jack Caffery, die als waarnemend onderzoeksleider op de zaak is gezet. Inderdaad, Jack Caffery is terug. Drie maanden geleden op eigen verzoek vanuit London naar het korps van Bristol overgeplaatst en nog geen spat veranderd sinds hij aan het eind van De behandeling afscheid nam van zijn fans. Weliswaar lijkt hij de traumatische verdwijning van zijn broertje, nu dertig jaar geleden, te hebben verwerkt, maar in werkelijkheid zijn z’n frustraties nog springlevend. ‘Je geeft het leven op,’ houdt een oude kennis hem voor. ‘Eigenlijk hoop je op de dood.’
Flea Marley en Jack Caffery; het is een merkwaardig duo. Loosers kun je ze niet noemen, maar het is toch vaak vooral negatieve energie die ze op de been houdt. Vluchten, dat kunnen ze goed. Voor hun verleden en dan met name voor het schuldgevoel dat ze in de loop der jaren hebben ontwikkeld. Maar op een dag blijkt dat vluchten niet meer kan; het verleden wil afrekenen, in ieder geval met Flea.
Ritueel is een boeiende, spannende en bijzonder rijke roman. Er is allereerst het verhaal over de afgezaagde hand, dat uiteindelijk een verhaal over hekserij, voodoo en onverklaarbare magische krachten blijkt te zijn. Daar doorheen wordt de persoonlijke geschiedenis van Flea Marley geweven, die in haar jeugd haar beide ouders in de Kalahariwoestijn verloor en sindsdien probeert met zichzelf in het reine te komen. Want ze vindt dat ze destijds op een tamelijk laffe manier aan de dood is ontsnapt. En dan is er, last but not least, het verhaal van Jack Caffery. Hij heeft inmiddels gebroken met zijn vriendin, zijn huis verkocht en hij probeert nu in Bristol een nieuw leven te beginnen. Zo lijkt het althans. Maar in werkelijkheid is hij nog steeds op de vlucht voor zichzelf, al eindigt het verhaal met een sprankje hoop. Mogelijk slaagt Flea er ooit in de wanhoop die hem gaande houdt, voorgoed te verbannen. We zullen het vast en zeker nog zien.
Ik geef een boek niet snel vijf sterren – dan valt er immers helemaal niets op aan te merken – maar in dit geval heb ik geen moment geaarzeld. Ritueel is meer dan een goed boek; het is Mo Hayder in de overtreffende trap.