Het botst tussen mens en dier

Journalist en auteur Joukje Akveld heeft wel iets met dieren, te zien aan haar oeuvre. Hebbanrecensent Annette schreef in een 5*-recensie over het eerder verschenen Een aap op de wc: 'Dit is een musthave, een boek dat je tot in lengte van dagen blijft koesteren.' Voor de kleintjes verscheen in 2017 ook nog Van wie is die staart? en Mijn kleine safari. En voor groot en klein, maar bovenal voor de wilde dieren in Zuid-Afrika schreef ze Wij waren hier eerst. Een belangrijk boek en een scherp boek.

In Wij waren hier eerst vertelt Akveld over de wrijving tussen mens en dier in een steeds voller bevolkt Zuid-Afrika. Door steeds minder ruimte en steeds meer bedreigingen is het (zeer) matig gesteld met veel diersoorten. Akveld licht er dertien diersoorten uit, die het echt zwaar hebben. Van pinguïns tot walvissen en van olifanten tot luipaarden. Ze kiest niet per se The Big Five, ze kiest ook de 'lelijkerds', zoals de gieren, of de minder populaire, zoals de slangen. En de onbekende soorten, zoals de wilde honden en de blauwapen. Ze neemt ons mee op haar reizen en we leren de mensen en dieren kennen die zij ontmoette tijdens deze researchtochten. Haar toon is een beetje bozig en terecht. Het gaat enorm slecht met diverse diersoorten en vrijwel alles is de schuld van de mens, vertelt Akveld onomwonden. De mens wil alle gebieden bezitten, niets delen en ze bedenken allerlei manieren om winst te maken met de dieren en daar hoort dan meestal bij dat het dier gedood moet worden.

Neushoornhoorns en olifantenslagtanden gaan naar Azië, leeuwen worden voor het plezier geschoten, luipaarden en cheetahs zijn een gevaar voor het vee en een slang is ongedierte. Het houdt niet over, het houdt niet op. Hoe boos en afstandelijk Akvelds toon ook is, zo betrokken en emotioneel klinkt ze erdoorheen over het lot van deze dieren. En juist door enigszins onderkoeld te klinken, komt haar boodschap hard aan. Dit wordt geholpen doordat ze niet een situatie rond een diersoort in het algemeen bespreekt, maar persoonlijk en dicht op de huid bij een lokale dierbeschermer gaat zitten. Ze brengt een heel groot probleem heel dichtbij en trekt het je huiskamer binnen. Die ver van mijn bed-show speelt zich dan helemaal niet meer op een ander continent af, maar lijkt zich in je achtertuin te bevinden. En dat is een ontzettend sterk punt aan dit boek. Akveld weet dit alles te bewerkstelligen zonder zacht en over-emotioneel te doen, ze speelt niet op het gemoed, ze probeert geen tranen te trekken. Ze vertelt alleen onomwonden wat de situatie is en ze kijkt je daarbij indringend aan, vanaf de bladzijden van Wij waren hier eerst. Probeer nu nog maar eens weg te kijken.

Wij waren hier eerst is non-fictie voor kinderen, maar ook voor volwassenen is dit boek interessant. Het boek is rijkelijk voorzien van foto's van zowel Akveld als andere fotografen en met illustraties van Piet Grobler.

Bekijk hier het hoofdstuk over de olifant