Hoe ver ga je om in afgebroken Duitsland je gezin te redden?

Na Oorlogskind is Mechtild Borrmann een auteur die ik in de gaten houd. In dat boek vond ik haar een stukje onbekende oorlogsgeschiedenis prachtig beschrijven en van zulke verhalen houd ik. Leerzaam en interessant. Vooral tijdens Dodenherdenking, het moment dat ik Over de grens las, een mooi verhaal dat aan het denken zet.

Wat vooral mooi is, is dat Borrmann het verhaal vanuit het perspectief van de Duitsers vertelt. Ook hun leven was na de oorlog niet gemakkelijk. Het feit dat je eens leest over wat zij na de gruwelijkheden van de SS doorstaan hebben is verfrissend.

Over de grens vertelt het verhaal van Henni. Henni moet voorkomen en lange tijd is het onduidelijk wat ze precies heeft gedaan. Door middel van verschillende personages, die over Henni vertellen, en de terugblik vanuit Henni zelf, krijg je een totaalbeeld van de vrouw, ook in haar jongere jaren. Deze schrijfstijl zorgt ervoor dat het personage veel diepgang krijgt. Je leert haar en haar onvolkomenheden echt kennen en kunt daardoor een ‘echt’ beeld over haar vormen.

En dan besef ik me dat ik Henni begrijp. De manier waarop zij leeft, is overleven. Het feit dat ze illegaal werk doet, doet ze niet omdat ze zo graag crimineel is, maar omdat ze haar gezin bij elkaar wil houden en omdat haar vader geen hand uitsteekt. Ze werkt keihard en neemt risico’s, op heel veel vlakken, om haar gezin het goed te laten hebben. Daar kan ik alleen maar respect voor hebben.

De woede die Henni op een gegeven moment voelt, is dan ook totaal begrijpelijk. Ik zou ook woedend zijn en verhaal komen vragen. Ik zeg niet dat ik alles zou doen wat Henni deed, maar ik snap haar gedachtegang heel goed en dat maakt dat als je eenmaal aan het lezen bent, je ook verder wil lezen. Je moet gewoon weten waarom Henni precies in de beklaagdenbank zit en vooral ook waarom zij zo weinig doet om haar proces te sturen. Tot het eind blijft Henni’s volledige verhaal dus een raadsel.

Opvallend is niet alleen de portretterende schrijfstijl, maar ook de manier hoe personages door hun verhaal zichzelf neerzetten. Waarom is Elsa zo afwachtend? Wie is Jürgen Loose en waarom is hij zo geïnteresseerd en wat is het verhaal van Thomas exact? Alle personages weten zichzelf goed te omschrijven, waardoor je een duidelijk beeld krijgt bij wie welke rol in het verhaal speelt.

Over de grens is niet alleen een prachtig beschreven verhaal, het is ook een verhaal dat onbewust wat leert over de geschiedenis. De manier van overleven door koffie te smokkelen, maar ook hoe het er in de kindertehuizen aan toe ging is soms vreselijk om te lezen, maar laat zien dat ook Duitsland een lange weg te gaan had na de Tweede Wereldoorlog. Een duidelijke aanrader wanneer het om oorlogsverhalen gaat.