Het proces dat Hitler in het zadel beurt

Het proces als gevolg van de Bierkellerputsch  in november 1923 is de opmaat voor Adolf Hitler van derderangs kunstenaar naar genocidale massamoordenaar. David King laat zelfs geen kier van twijfel openstaan in zijn boek Het proces tegen Hitler, met in de slipstream de opkomst van nazi-Duitsland. Het valt niet te ontkennen dat Het Verdrag van Versailles een voedingsbodem biedt voor opkomend geweld. Een infrastructuur aan flarden, 33 miljard schadevergoeding, decimering van de militaire macht, verlies van overzeese koloniën: één grote vernedering van een trots volk dat is overgeleverd aan hyperinflatie, verwordt tot een democratie zonder democraten.   

Toch is het de vraag of zonder dat proces en de fouten die daarbij zijn gemaakt zoveel leed over de wereld zou zijn uitgestort. King beschrijft minutieus de putsch, waarbij de opkomende nazibeweging hoogverraad pleegt. De besnorde Oostenrijker uit Nassau en de stoottroepen in zijn spoor doen een heftige poging de macht in Beieren naar zich toe te trekken. In generaal Ludendorf heeft hij een gedegen uithangbord. De putsch mislukt, wordt bloedig onderdrukt door de Staatspolitie als de regering in Berlijn eindelijk in actie komt.

Tijdens het proces dat volgt weet Hitler de aandacht van gepleegde weergaloze vernielingen, joodse knechting en barbarij af te leiden, geholpen door Georg Neithardt, president van de rechtbank, die de demagoog Hitler alle kansen biedt om zijn talent als redenaar onder bewijs te stellen. Beieren en in toenemende mate ook de bevolking daarbuiten vindt het prachtig. Het is opvallend hoe het gezond verstand van veel nadenkende mensen erdoor verstoord raakt. King haalt alles uit de kast; bevraagt tientallen bronnen, bemachtigt verstopte documenten om de lezer de gang van zaken ongekleurd met grote hechting aan volledigheid voor te schotelen.

Een relatief onbekende soldaat eerste klas stijgt op. Wat als de rechtbank de normale gang van zaken zou hebben gevolgd en de Oostenrijker had uitgewezen? Hem niet in staat zou hebben gesteld om met het schuim op de lippen de demagoog uit te hangen? De vijf jaar cel niet al na 8½ maand tot een eind zou zijn gekomen? Een uitspraak zet indirect een man op het tapijt die een hele wereld in het verderf stort.

Zelfs winnaars van een Nobelprijs vleien zich in Duitsland  aan zijn voeten. Maar mogen we ons daar anno 2017 over verbazen met de houding van  Aung San Kou Kyi in Myanmar ten opzichte van de Rohingya? De inschatting van het gevaar, die in het buitenland sterk wordt gevoeld, is er bij de oosterburen ook, maar ze wordt overruled door de massa die met een hongerige maag gezond verstand in de vrieskist zet. Zo voltrekt zich ‘de wurging van de wil van het volk’, zoals het treffend is opgeschreven.

Wat als Hitler langer gevangen had gezeten en hij niet de kans had gekregen om de tanende invloed van de nationaal socialisten nieuw leven in te blazen? King geeft het in overweging mee. Geeft uitgebreid weer hoe de internationale pers reageert. Hoe binnen het rechterlijk apparaat en in de gevangenis de sympathie voor de nazi doctrine recht en rede doet verschrompelen. Hoe een ontwikkeld land erdoor verlamd raakt en zichzelf te gronde richt. Hoe de trommelaar van het volk  aanstuurt op vernietiging van het marxisme en eliminatie van het jodendom.

Het proces dat in ieder geval de algehele onvrede in een gewelddadige richting stuwt. Op meesterlijke wijze beschreven. Een unieke bijdrage aan inzicht in één van de donkerste periodes in de wereldgeschiedenis. Of heel simpel gezegd: hoe een schreeuwlelijk intellect vloert.