Herhaling van zetten

De Boekerij heeft er overduidelijk veel zin in. Met “Klikspaan” brengen ze in recordtijd het vierde boek uit van de tweeënveertigjarige Engelse auteur M.J. Arlidge. Eerder dit jaar verschenen al “Piep zei de muis” en “Pluk een roos”, respectievelijk het tweede en derde boek in de reeks over de afdeling Zware Misdrijven van de politie in het Engelse Southampton, terwijl vorig jaar met “Iene Miene Mutte” de aftrap werd gedaan. Het gaat zo snel bij de uitgeverij dat ze blijkbaar nauwelijks de tijd hebben om normale titels te bedenken. Bij het debuut van Arlidge twijfelde ze misschien nog even tussen “Tien pond kaas” en “Is de baas”, terwijl het zojuist verschenen nieuwe deel over inspecteur Helen Grace voor hetzelfde geld “Boterspaan” had geheten. Ik denk graag dat de directeur van De Boekerij op het laatste moment zijn veto heeft uitgesproken. Je bent de baas of je bent niet de baas en een titel als “Boterspaan” liet hij natuurlijk niet zomaar door zijn straatje gaan.

Genoeg over de vreemde titels. Het gaat – van je ras, ras, ras – uiteindelijk vooral om de inhoud van het boek. Jammer genoeg ben ik daar ook niet al te positief over. Net als zijn vorige boeken leest “Klikspaan” heel erg vlot en in korte hoofdstukken zit de vaart er vooral in de eerste helft van het verhaal weer goed in. Het verrassende niveau van zijn eerste boek weet Arlidge echter bij lange na niet te halen. Het lukt hem ook nog steeds niet om zijn personages beter uit te diepen. Over Helen Grace weten we inmiddels wel het een en ander, maar haar collega’s blijven iedere keer weer in het donker staan. In sommige gevallen overleven ze het boek niet eens en het zorgt ervoor dat het erg moeilijk is om een band te krijgen met het team van Grace. Bij het eerste deel in de serie was dat nog niet zo heel erg en maakte de spanning veel goed, maar bij ieder nieuw deel begint het meer en meer te knagen. Na het lezen van “Klikspaan” neemt de ergernis toe en lijkt het verhaal in combinatie met de hoofdpersoon als los zand aan elkaar te hangen. Dat is jammer, want Arlidge bezit absoluut de kwaliteiten om beter te presteren. Misschien dat hij zijn boeken nog teveel blijft benaderen als een script voor een televisieserie, waar het visuele aspect een belangrijke rol heeft in het leggen van onderlinge verbanden. In een boek zal je dat veel meer moeten uitwerken. Daarnaast haalt de auteur ook steeds weer hetzelfde trucje uit. In de eerste delen had Helen Grace steeds een leidinggevende waarmee ze op voet van oorlog leefde. Na drie boeken was dat wel een uitgekauwd gegeven geworden. Deze keer heeft ze op het oog een betere baas, maar heeft ze de rol van kwade genius gewoon in de schoenen van een ander persoon geschoven. Een ander jasje, maar wel weer hetzelfde gegeven. Zoals je ook de rol van journaliste Emilia Garanita inmiddels blindelings kan invullen, al is het opvallend dat de door haar geschreven stukken in de krant deze keer nauwelijks meer aandacht krijgen dan een of twee regeltjes binnen het verhaal.

Er zitten deze keer ook vrij veel ongeloofwaardige stukken in het boek. Een rechercheur zit twee uur zo anoniem mogelijk in de stamkroeg van een verdachte te wachten in de hoop hem daar te kunnen arresteren. Als de man dan eindelijk binnenkomt doet ze haar best om niet op te vallen en op assistentie te wachten. En dus snauwt ze de barkeeper in de volle kroeg af dat zijn bier naar pis smaakt en vraagt ze of hij voortaan niet meer in haar bier wil spugen…. Lekker onopvallend dus. Zo zijn er echter wel meer voorbeelden te noemen. Grace moet zich met geweld ontdoen van een doorgeslagen SM-meester, laat hem bewusteloos achter en is blij dat hij niet weet dat ze bij de politie werkt. Vervolgens is ze iedere dag in het journaal te zien als de rechercheur die de jacht op de brandstichter heeft geopend. Het zorgt tijdens het lezen voor flink wat irritatie, terwijl het verhaal zelf zich tegen het eind zonder enige inspiratie voortsleept . Alles bij elkaar opgeteld maakt het van “Klikspaan” een tegenvallend boek en je kan je afvragen of Arlidge het tij nog wel kan keren. Feitelijk zie je ieder boek fors minder en voorspelbaarder worden, terwijl de ingrediënten wel degelijk aanwezig zijn om een kwalitatief zeer goede serie te maken.

Goed kunnen schrijven is gewoon niet genoeg. Het moet een samenhangend en origineel verhaal zijn en bij een serie moeten de personages zich vooral blijven ontwikkelen. Met beide kernvoorwaarden heeft de auteur blijkbaar moeite. Waaruit blijkt dat het bedenken van scenario’s voor televisieseries en het schrijven van thrillers toch echt twee totaal verschillende disciplines zijn.