Struikelen over literaire zinnen

Giorgio Falco (1967), auteur van De tweeling H, toont in dit nieuwe boek zijn genialiteit. De Italiaanse auteur schrijft in prachtige zinnen over het leven van de tweeling Hilde en Helga uit het nazistische Duitsland. Zijn drang om iedere zin te perfectioneren, is echter zijn zwaktebod. Aan het begin zijn alle mooie, fraai geformuleerde zinnen nog hoogstaande literaire pareltjes. Naarmate het verhaal voortduurt, zorgt de complexiteit van de zinnen ervoor dat de lust om verder te lezen verdwijnt. Op criteria als een ‘vlot tempo’ en ‘plot’ scoort deze roman dan ook laag.

Dit ‘majestueus’ vertelde verhaal gaat over de tweeling Hilde en Helga, die om de beurt vertellen over hun leven in Bockburg en Milaan. De identieke tweeling wordt vlak voor de Tweede Wereldoorlog geboren. Hun vader Hans Hinner, een fascist in hart en nieren, is de hoofdredacteur van de lokale krant Mutter. Hun moeder Maria heeft een zeer zwakke gezondheid, waardoor de gehele familie het Beierse landschap moeten verruilen voor het mediterrane klimaat van Italië. Hun familie wordt compleet gemaakt door een hond – net als Hitlers hond – ‘Blondi’ geheten.

De beschrijving van deze jeugd is niet rijk aan wilde verhalen of spannende gebeurtenissen. Het draait bovenal om de sleur in het huwelijk van Hans en Maria en om de vijandige houding tussen de twee zussen. Als de familie – op Hans na -  in Italië gaat wonen, krijgt het verhaal meer diepgang, mede door de correspondentie tussen Hans en Maria en de dood van een aantal dierbaren. Als Hans ook zijn geliefde krant de rug toekeert, besluit hij een hotel te beginnen en samen met ‘dienstmeisjes’ Hilde en Helga weet hij een klantenkring van vakantievierende Duitsers te werven. Ondertussen valt Helga voor de charmes van de Italiaanse Franco, voor wie ze een baantje regelt als kok in het hotel. Op liefdesgebied heeft Hilde het minder goed getroffen en na een aantal ‘scharrels’ vindt zij de ware liefde in een plastisch chirurg, bij wie er al een trouwring aan zijn vinger prijkt.

Naast het feit dat het verhaal maar moeizaam op gang komt, is dit een lastig te lezen boek. Het is geen boek dat iedere lezer ‘dient’. Het is een verhaal voor taalfanatici die smullen van kleurrijke taal en prachtige gedetailleerde beschrijvingen en niet voor hen die een goed verhaal met diepgang willen lezen. Het is moeilijk om je als lezer door de bladzijden heen te slaan, omdat iedere zin de aandacht van de lezer vergt: onnodig lange bewoordingen zijn nodig om situaties, voorwerpen en personages te beschrijven. Voor dit boek geldt aldus: geduld is een schone zaak. Wie de tijd neemt om zich aan dit niet al te dikke boek te wagen, zal zien hoe goed Falco schrijft:

“Woorden dienen alleen om onze bekrompenheid te voeden en onze neiging tot manipuleren de kans te geven.”

Een mooie zin doch complex. Wat het nog lastiger maakt, is dat aanhalingstekens en aanduidingen als ‘zei hij, vroeg zij’ zijn weggelaten, waardoor er geen scheidslijn is tussen dialoog en beschrijvingen. Dat stoort vanaf de eerste pagina, maar het is iets waar de lezer snel aan zal wennen. Het is overigens uitermate interessant dat dit verhaal in WOII is gesitueerd, maar dat het boek niet draait om de verschrikkingen uit die tijd. Alleen de liefde voor het vaderland, het Duitse nationalisme en een bijtend schuldgevoel sluimeren door het boek heen, waardoor de oorlog toch op een meer onderbelichte manier aanwezig is in het verhaal. Het is knap hoe Falco dat gevoel weet over te brengen en hoe hij als 21ste -eeuwse auteur zijn personages zó tijdsgebonden weet neer te zetten. De bedoelingen van Falco zijn goed en zijn schrijfkwaliteiten zijn buitengewoon, maar dit werk is niet gericht op een groot leespubliek.