Sensuele spoken in steunkleur

Iets minder dan een jaar na de eerste uitgaven verdubbelde nu in één klap het fonds van Hanabi, met de publicatie van een nieuw boekje door Johan Neefjes en het debuut van Sabrina Kooijmans. Vorig jaar noemden we de Hanabi’s pindakaasmanga’s, omdat het op Japanse leest geschoeide manga’s (i.e. ‘strips’) zijn van eigen bodem. Vandaag durf ik die benaming niet meer te gebruiken: niet alleen omdat het nieuwe duo boekjes verder staat van wat herkenbaar is als manga, maar ook omdat ze door hun duistere inhoud niets van pindakaas hebben. Eerder van teer: donker en kleverig, ze plakken in het geheugen, laten een blijvende indruk na.

De Amsterdamse illustrator Neefjes vult op dit moment in zijn eentje de helft van het Hanabifonds. Niet dat hij zo’n veeltekenaar is, maar met het vorige, Run run, en met dit Yúrei zet hij de standaard voor de reeks heel hoog. Toch zijn beide boekjes onvergelijkbaar. Run run was knotsgekke kolder waarin Neefjes ruim grabbelde in de mangatrukendoos: de meisjes met bambiogen, de cartooneske chibi’s, de Japanse onomatopeeën… Een flinterdunne achtervolgingsshonen (manga voor jongens), maar o zo plezierig om te bekijken.

Wie meer van hetzelfde verwacht van Yúrei komt bedrogen uit, maar tegelijk ook niet: Yúrei is iets van een totaal andere orde, maar je kunt je onmogelijk bedot voelen als je dit boekje in huis haalt. Run run en Yúrei hebben, behalve hun auteur, toch één ding gemeen: beide boekjes zijn top, van een ongelooflijk hoge kwaliteit en verplichte kost voor elke stripliefhebber die naar parels tussen de zwijnen zoekt.

De titel zegt het helemaal, en ook weer niet, want geen enkele lezer kent Japans. Yúrei of ‘vage geesten’ zijn Japanse spoken. Japanners geloven dat wanneer iemand sterft, zijn ziel blijft leven. Door de juiste begrafenisriten uit te spreken en uit te voeren, wordt deze ziel begeleid naar een hemels hiernamaals. Zonder die riten blijft de ziel op aarde spoken. Yúrei kunnen verschillende vormen aannemen, maar blijven een bepaalde plek (of persoon) teisteren tot ze rust vinden. Dat kan door de berechting van hun moordenaar, de vondst van hun lichaam of misschien gewoon na de overbrenging van een boodschap. In zijn boekje vertelt Neefjes vier zulke spookverhalen, met heel uiteenlopende, maar telkens vrouwelijke yúrei. De verhalen staan los van elkaar, maar worden toch verbonden door de verteller, de yúrei van het eerste verhaal. Deze vertelvorm geeft het geheel een mooie eenheid.  

Die eenheid zit ook in de tekeningen: de kleurrijke, heldere en dynamische stijl van Run run gooit Neefjes hier compleet overboord door te kiezen voor zwart-wit met een spel van licht en schaduw, voor dikke penseelstreken en vooral veel sfeer. Daar waar Run run aan de uitbundig knallende Power Puff Girls deed denken, roept Yúrei de sombere stemming van Erik Krieks In the pines op. Zwart-wit is overigens niet helemaal waar, want elk verhaal krijgt een aparte, sobere steunkleur, zodat de auteur in feite met drie kleuren werkt: wit, (veel) zwart en de steunkleur. Door elk verhaal een aparte kleur te geven, zijn ze goed van elkaar te onderscheiden.

De tekeningen en verhalen zijn griezelig, maar tegelijk stijlvol en sensueel. Totaal niet wat je van een wegwerpproduct als een manga verwacht. Yúrei doet daarom, ondanks zijn Japanse inhoud, eerder westers aan en is nauwelijks een manga te noemen. O ja, je hebt ook duistere manga’s, maar deze vormgeving in clair-obscur is meer Rembrandt dan Hokusai. Rembrandt zou zich, als hij ook een schrijver was geweest, echter vermoedelijk nooit met flauwe woordgrapjes ingelaten hebben (‘een mondige vrouw’ in een verhaal over een vraatzuchtige yúrei, of de yúrei die commentaar geeft over de liefde, die tegelijk kan ‘verblinden’ en ‘ontbinden’): dit komt geforceerd en ongepast over in een griezelverhaal. 

Niettemin, een mooie voortzetting van de reeks die een veelbelovend hoog kwaliteitsniveau aanhoudt.