De plot houdt weinig steek… gelukkig maar

Tonk van Lexmond woont al een vijftal jaren in Ecuador waar hij een eigen ranch uitbaat en goed de kost verdient, ver weg van zijn thuisland of de moderne wereld. Dan bereikt hem het bericht dat zijn ex-vrouw is omgekomen en hij als meest naaste verwant van zijn zoons – een tweeling – beter weer naar Nederland komt. Dat doet hij, maar opnieuw wennen aan de drukte is lastig. De maatschappij blijkt tijdens zijn afwezigheid toch wel wat veranderd. De excentrieke Maarten Staal, een Afghanistan-veteraan met een beenprothese, blijkt de ideale bliksemafleider tijdens Tonks worsteling met alle moderniteiten die hem overrompelen. Ook als Tonks financiën plots bevroren worden, is Staal er om hem met raad, en helaas nog meer met daad, bij te staan.

Henk Rijks (1962) heeft met De overblijfvader een vervolg geschreven op het in 2010 verschenen De kostwinner. Daarin werden de gebeurtenissen beschreven die Tonk ertoe verplichtten naar Ecuador uit te wijken. In het nieuwe boek worden die gebeurtenissen ten behoeve van de nieuwe (of vergeetachtige) lezers nog eens op een rijtje gezet. Tussen de bedrijven door weliswaar, met mondjesmaat vrijgegeven, en dat is precies zoals het hoort. De lezer wordt op die manier alvast niet overspoeld door een informatiedump.

Het boek is luchtig leesmateriaal. De lezer is meteen mee met het verhaal dat met vaart beschreven is en leuke humor en maatschappijspot bevat. Nederlandse gewoonten moeten het wel eens ontgelden. Rijks spot bij monde van Tonk met een aantal recente veranderingen in het taalgebruik, of met de nog vrij recent ontstane drang van mensen om steeds online te zijn. Rijks weet heel knap een aantal Engelse begrippen te vernederlandsen zodat niet meteen duidelijk is waar hij het over heeft, en dat leidt tot grappige situaties. De wijze waarop een groepje moeders is geportretteerd als pretentieuze burgertrutten, levert goedkope maar aanstekelijke humor op. Het is een bijzonder grappige spiegel die hier voorgehouden wordt.

“Ik vermoed dat je hier vroeger gewoon een boterham met kaas kon bestellen, maar inmiddels zijn ze overgestapt op de ‘sjiabattaa met kapassio’, wat in de praktijk een afbakbroodje is met wat schaarse plakjes varkensfricandeau bedolven onder een kledder zure saus."

Leuk en luchtig dus, met vlotte pen geschreven ook, waarbij gevatte dialogen moeten concurreren met wat Tonk er in stilte van maakt. Tonk vertaalt wat men tegen hem zegt naar wat men volgens hem werkelijk bedoelt, en doet dan net het omgekeerde. Hij etaleert precies dat tegendraadse gedrag dat velen wel zouden willen, maar niet durven tentoonspreiden, en dat levert een vorm van escapisme op die aanspreekt. Je begint aan dit boek en knippert best niet te vaak met de ogen, want deze easy read is zo uitgelezen.

Over de verdere inhoud valt weinig diepgaands te zeggen want diepgang is er amper. Tonk probeert zijn mondige zoons van weerwoord te voorzien, doet een halve poging zijn ex-vrouw te vervangen bij de schoolwerking, belandt met een paar moeders in bed, en heeft een paar vreemde ontmoetingen met Staal. Het is een losse opeenvolging van wat kleine avontuurtjes, zonder dat het allemaal erg goed klopt. De plot hangt soms met plakband en plastic straps aan elkaar maar raar maar waar, dat stoort helemaal niet. Lezers van het serieuzere type dienen zich wel verre van dit boek te houden want de genrebeschrijving cocklit (een nogal flauwe Engelse term voor chicklit met een man in de hoofdrol) die eerder al op De kostwinner geplakt werd, is ook hier heel erg van toepassing. Alhoewel het geen boek is dat de lezer lang zal bijblijven, moet worden gezegd dat het een ontspannend en vermakelijk tussendoortje is, een ideaal boek om in de buurt te houden voor die ene luie, broeierige zomerzondag in juli of augustus waarop het brein te weinig zuurstof krijgt voor echt denkwerk.