Zien en gezien worden

Dit voorjaar toerde het toneelstuk Aquarium langs de Nederlandse theaters. Uitgeverij De Harmonie was zo onder de indruk van de puntige en snelle dialogen van toneel- en scenarioschrijver Nathan Vecht, dat het stuk nu als integrale tekst is uitgegeven.
Vecht mag misschien debuteren in de boekwinkel, theater- en musicalminnend Nederland heeft hij de afgelopen jaren al veroverd met onder andere Kunsthart, Gidsland en In de ban van Broadway, waarvoor hij een Musical Award ontving. Wat opvalt, is dat al deze producties een komische noot in zich hebben, maar ook maatschappelijk relevante onderwerpen behandelen. In een eerder interview met de Volkskrant omschreef Vecht zijn stijl als serious comedy: ‘Ik houd ervan grote thema’s uit de samenleving terug te brengen naar de menselijke maat, naar iets begrijpelijks of iets tastbaars.’ Aquarium is daarop geen uitzondering, want in dit toneelstuk staan onder andere waarheidsvinding en het verlangen om in een digitale wereld onzichtbaar te blijven, centraal.
Het verhaal begint wanneer Birgit samen met haar jongere vriend Walter naar een nieuwe woning verhuist. Voordat ze begonnen zijn met het uitpakken van de dozen, staan de nieuwe buren Rudy en Doris al op de stoep. Terloops laat Doris vallen dat haar man bij de inlichtingendienst werkt, maar het echtpaar mag over zijn precieze werkzaamheden niets loslaten. Zoals eerdere recensies over het toneelstuk al vermelden, weet je dat dit gegeven uiteindelijk een cruciale rol in het verhaal gaat spelen. Zeker wanneer blijkt dat de dienst een dossier over Walter bijhoudt.
Los van de ronduit komische ontrafeling van dit plot, vallen vooral de spitsvondige observaties van de personages op. Hierin wordt vaak gerefereerd aan de vluchtigheid van onze maatschappij en de snelheid waarmee we anderen beoordelen. Een goed voorbeeld is de mening die Walter en Birgit al na een paar pagina’s over hun buren vormen. ‘BIRGIT: Even je oordeel uitstellen. We moeten ons toch verdiepen in de ander? WALTER: Dat geldt voor de literatuur. In het echt moet je zoveel mogelijk afstand bewaren tot ieder levend organisme dat niet sprekend op jezelf lijkt.’
Natuurlijk komt een toneeltekst uiteindelijk het best tot zijn recht op de planken, zeker met de cast die eerder Aquarium opvoerde, met onder anderen Pierre Bokma en Annick Boer. Toch getuigt deze gedrukte versie van zoveel taalgevoel, dat Vecht alles in zich heeft om binnenkort bij de debuterende romanschrijvers in de boekwinkel te liggen.