Alles is Eros

'Alles is Eros voor jou en de godin van verlangen' voegt de dichter Mnasalces (c.250 v Chr) een herdersfluit toe. Het instrument heeft de bergen en heuvels verlaten en bezingt alleen nog de liefde.
Deze regel van de Hellenistische dichter duidt heel aardig de thematiek aan van deze door Mieke de Vos vertaalde en door Floris Overduin ingeleide bloemlezing van de Griekse poëzie uit de laatste paar eeuwen voor en de laatste paar eeuwen na Christus. Het woord 'bloemlezing' zelf is afkomstig uit deze tijd: Meleager van wie enkele gedichten in deze bundel zijn opgenomen, vergeleek in zijn Stephanos (dat ook bloemenkrans betekent) dichters en hun werk met bloemen.
Bloemen spelen dan ook een belangrijke rol in deze bucolische poëzie, een genre dat vooral beroemd zou worden door de Romeinse dichter Vergilius, die net voor het begin van de Christelijke jaartelling zijn veel nagevolgde Eclogen schreef, gedichten over de wisselvalligheden van het herdersleven.
Ofschoon zowel de bucolische poëzie van Vergilius als de gedichten van zijn Griekse inspiratoren de naam hebben een licht en gelukkig leven uit te beelden, valt dat bij nader inzien een beetje tegen. Niet alleen de liefde en dartele lammetjes en geitjes zijn veelvuldig terugkerende motieven, de dood en de eindigheid zijn net dat minstens zo zeer.
De vreugde van de liefde staat steeds in tegenstelling tot de eindigheid van het leven van mens en dier.
Dat is bijvoorbeeld het geval in een gedicht van Anyte van Tegea, één van de weinige dichteressen in deze bundel. Het meisje Myro begraaft haar sprinkhaan en haar krekel en contrasteert daarmee volgens Mieke de Vos in haar nawoord het lieflijke landschap van Arcadië met de vergankelijkheid en deed zo de uitdrukking Et in Arcadia ego - ook ik ben in Arcadië geweest - onstaan. Anyte is een lyrische dichteres die soms met verrassende beelden komt:

Zo bezorgt zij [Afrodite - SvH] de zeelui een goede vaart,
terwijl de zee hier,
rondom haar trilt als hij kijkt naar haar,
haar glanzende beeld.

Veel meer dan bijvoorbeeld Theognis van Megara, die in geest toch behoorlijk verwant is aan deze dichters van enkele eeuwen na hem, spreken de bucolische dichters in beelden. De beknopte metafoor lijkt hier het voornaamste poëtische expressiemiddel te worden,
In deze bloemlezing zijn veel gedichten opgenomen van de drie meest invloedrijke Griekse bucolische dichters, Bion, Moschus en Theocritus. Hun werk bezingt het herdersleven en de liefde voor zowel jongens als meisjes. Van de mannelijke dichters lijkt alleen Meleager uitsluitend vrouwen te hebben bemind. Deze bundel bevestigt daarmee impliciet het idee dat voor de Grieken in de Hellenistische, net zomin als in de klassieke tijd het geslacht van de geliefde er toe deed. Overigens komt de liefde tussen vrouwen in deze bundel niet aan de orde.
Vrijwel alles in deze boeiende bundel is mooi of minstens interessant, maar de grote verrassingen zaten voor mij in de gedichten van Meleager en wellicht zelfs nog meer in enkele anonieme liefdesgedichten. Neem dit korte gedichtje:

Ooit vlocht ik kransen,
toen vond ik Eros,
tussen de rozen.

Ik greep zijn vleugels vast,
dompelde hem in wijn,
en dronk hem in.

Nu zit hij diep in mijn lijf,
wuift met zijn vleugels.
En dat schrijnt.

Dit korte gedichtje vat de verrassing, gulzigheid en de pijn van de liefde in drie krachtige beelden, één per strofe.
Of neem de laatste drie strofen van dit gedicht:

Ik wil een spiegel worden,
dan kijk je steeds naar mij.
Ik wil een hemdje worden,
dan draag je steeds mij.

Water wil ik wezen,
dan loop ik langs jouw huid.
Vrouw, laat mij balsem worden,
dan wrijf ik me uit over jou.

De band om je borsten,
de parel aan je hals,
je sandaal wil ik worden,
je voet vertrapt alleen mij.

Wie dit leest beseft dat Jacques Brel in Ne me quitte pas putte uit oude en diepe bronnen en dat ook zijn liefdespijn al brandde aan de Middellandse zee aan het begin van onze jaartelling.