Intrigerend verhaal over een mens die zichzelf niet als vrouw ervaart

Lekker in je vel zitten, totdat de puberteit je vorm verandert maar je nieuwe vorm niet echt gestalte krijgt. Het kan mij overkomen, of jou, het kan elke persoon gebeuren. Elke, het hoofdpersonage van de Wateraap van debutante Mariken Heitman, overkomt het. Ze voelt zich een tussenvorm, geen vrouw, geen man.

Ze is niet goed in contact leggen met haar soortgenoten, de meisjes in haar klas. Elke voelt zich echter geworteld in de moestuin bij het huisje van Koo, de zus van haar oma, waar ze elke zomervakantie doorbrengt. Met haar handen in de aarde wroet. De dieren die ze observeert, van kip tot vis, van aap tot vos, tot vogel (mooi aaneengeschakeld op de omslag) rijgen als motiefjes de vertelling aaneen. Meer dan dat gebeurtenissen dat doen. Die vinden terloops op de achtergrond plaats. Mariken Heitman breekt met de code ‘show, don’t tell’. Het verhaal hoeft de lezer niet op te maken uit dialogen, die grotendeels ontbreken. Heerlijk. Er mag gewoon weer verteld worden. Elkes waarnemingen doen het verhaal, laten ons als lezer meeruiken, meevoelen.

Als puberhaartjes door dat vel heen gaan prikken, gaat ze echter verlangen naar water. Ze voelt zich steeds meer in haar element in bad, in het zwembad. Eenmaal biologie studente ontdekt ze de niet wetenschappelijk onderbouwde stelling dat er zijdelings nog link zou zijn tussen aap en mens: de (onbehaarde) wateraap.

Tussenvorm
Voor haar afstuderen meldt ze zich bij Lena die deze stelling destijds poneerde. Op reis daarnaartoe kijken we mee met Elke en haar dagdroom:
‘Er zat iets op mijn netvlies, ik keek door het troebele en zag jou, wateraap. Ik zag hoe je na die hap lucht onderdook. Je sloeg met je armen het lauwe water weg, de druk op je trommelvlies nam toe en geluid versmalde zich tot een soort gebrom. Alles vertraagde. Het was niet heel diep hier, licht raakte de bodem. Planten en sedimenten dwarrelden. Je liet wat adem gaan, keek de bellen na en zag ze oplossen bij het raken van het oppervlak. Hier was de wereld driedimensionaal …’.
In de wateraap ziet Elke een tussenvorm waaraan zij zich spiegelen kan.

Ondanks dat Lena niet meer zo sterk gelooft in het bewijs voor het bestaan van de wateraap, springt er een vonk over tussen Elke en Lena. Als ze met elkaar uit geweest zijn, voelt Elke: “Er was daadwerkelijk iets veranderd. … Meestal wist ik niet hoe een meisje of een vrouw te zijn, maar dwalend door de straten voelde ik mij tenminste iemand. Aangeraakt. Lena had mij aangeraakt. Het was die voorwaarde waar ik tot gisteren slechts naar kon gissen: het was de kus van een vrouw.’

Een blijvende relatie wordt het echter niet. Elke keert terug als ze hoort dat Koo dood is. Bij het huis van Koo, loopt ze door naar het water… Bestond de wateraap nu niet of nu wel?

Een intrigerend verhaal over een mens die zichzelf niet als vrouw ervaart, die een vrouw liefheeft en die door terug te gaan haar/zijn eigen vorm vindt.