Als de oorlog komt en als ik dan moet schuilen, mag ik dan bij jou?

Wie niet weg is wordt gezien is het waargebeurde verhaal van schrijfster Ida Vos. Het boek is inmiddels een echte klassieker geworden. Het verscheen voor het eerst in 1981 en is meerdere keren herdrukt. Helaas is het verhaal van Ida nog steeds actueel. Op het journaal zien we dagelijks beelden van kinderen die moeten vluchten voor oorlog en geweld. Wat deze kinderen mee maken is voor ons niet voor te stellen, maar als je dit boek leest kun je een klein beetje van hun onzekerheid en verdriet voelen.

Als er een regel komt waar ik niet aan voldoen kan, mag ik dan bij jou? Ida (in het boek Rachel genoemd) vertelt over haar dagelijkse dingetjes tijdens de oorlog. Omdat het boek uit 44 korte hoofdstukken bestaat, die ieder afzonderlijk kunnen worden gelezen, is het boek heel geschikt om op school voor te lezen. De verhalen zijn een goede aanvulling op de geschiedenislessen van de Tweede Wereldoorlog. Omdat de hoofdpersoon net zo oud is als de kinderen van groep 6, 7 en 8 zullen de verhalen veel indruk op hun maken. Veel hoofdstukken worden voorafgegaan met een klein krantenknipseltje uit die tijd. Hierin worden de regels vermeld waaraan Joden zich moesten houden. Zo mochten Rachel en haar zusje Esther niet meer met de tram naar school, waren ze niet meer welkom in het park en moesten ze een gele ster op hun jas en trui dragen. Al deze krantenartikelen zijn eenvoudig op internet terug te vinden (Pinterest). Bij het voorlezen van een hoofdstuk kan de meester of juf het krantenartikeltje op het Digibord laten zien.

Mag ik dan bij jou schuilen, als het nergens anders kan? Naarmate de oorlog voort duurt krijgen de zusjes Rachel en Esther het steeds moeilijker. Sommige klasgenootjes mogen van hun ouders niet meer met hen spelen, de meisjes moeten hun fiets inleveren en tot slot zijn ze zelfs niet meer welkom op hun eigen school. Wanneer steeds meer familie en vrienden opgepakt worden, besluiten hun ouders dat ze onder moeten duiken. Esther en Rachel Hartog moeten alles achter zich laten; ze krijgen zelfs een nieuwe naam. Vanaf nu heten ze Maaike en Ria van Willigen. Wat heeft Rachel een hekel aan die naam!

En als ik dan moet huilen, droog jij mijn tranen dan? Na vijf jaar wordt ons land eindelijk bevrijdt. Maar hoe lang zal  het duren voordat Rachel bevrijdt is van al haar nare herinneringen? Bij wie kan ze terecht als ze zich verdrietig voelt over al haar omgekomen familieleden? Wie begrijpt haar frustratie, omdat ze zo veel achterloopt op school? Leeftijdsgenootjes weten niet wat ze heeft moeten doorstaan en haar ouders hebben genoeg aan hun eigen verdriet. Gelukkig heeft Rachel een meester die haar begrijpt en haar het vertrouwen geeft dat het weer helemaal goed zal komen.

Op dit moment treedt de zoon van Ida Vos (Bert) op in het land met een muzikale voorstelling over dit boek. Hij leest hij voor en speelt  met zijn Shtetle Band Amsterdam prachtige klezmer muziek https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/het-koffertje-van-ida-vos

Toen ik het boek uit had klonk het lied van Claudia de Breij op de radio, het past zo mooi bij dit verhaal. Schrijfster Ida Vos schreef zelf ook prachtige gedichten. In Nunspeet is een gedicht uit haar bundel Vijfendertig tranen op een muur geplaatst.

Foto's: De boeken van Ida Vos worden in de bibliotheek gelukkig nog veel uitgeleend.

Eén van de krantenknipsels uit het boek. 

Het muurgedicht Stil

Stil

wees stil

want niemand

mag je horen.

wees stil

ondergedoken kind.

je naam, je huis

heb je verloren.

Zorg, dat men niet

je Lichaam Vindt.