Genderidentiteit of psychologisch geslacht is iemands persoonlijke beleving van zijn of haar gender. Gender verwijst naar de eigenschappen, gedragingen en rolpatronen die een maatschappij voor elk geslacht heeft bepaald. Op de meeste plaatsen is er een genderdichotomie: een tweedeling tussen mannelijk en vrouwelijk, zowel voor geslacht als genderidentiteit en genderexpressie

Bron: Wikipedia

Soms komt de genderidentiteit echter niet overeen met het biologische geslacht. We hebben het dan over transgenders. Zij kunnen eventueel met hormonen en/of operaties hun uiterlijk meer in overeenstemming laten komen met hun genderidentiteit. Vaak is dit een ingewikkeld proces. Ik las drie boeken waarin de worsteling met genderidentiteit centraal staat.

De boeken

Wie is nou normaal? - Lisa Williamson

David weet eigenlijk al heel lang dat hij een meisje wil worden. Zijn ouders weten dit nog niet en hij heeft geen idee hoe het ze te vertellen. Alleen zijn beste twee vrienden kennen dit geheim. Als het schooljaar begint, zit er een nieuwe jongen bij hem op school, Leo. De wildste verhalen gaan rond over waarom hij van school gewisseld is, maar wat daar nou waar van is? Leo wil er niet over praten en heeft meteen een angstaanjagende reputatie. Maar als David getreiterd wordt, neemt Leo het onverwachts voor hem op en er ontstaat een vriendschap tussen de twee jongens.

Genderidentiteit. David is een jongen, maar voelt zich een meisje. Als hij acht is en hij een opstel moet schrijven over wat hij later wil worden, schrijft hij:

Ik wil een meisje worden.

Als er niemand thuis is past hij jurken aan en probeert hij make-up (gekregen van vriendin Essie) uit. Hij heeft zelfs een pruik gekocht. David voelt zich naar als zijn zusje voor het eerst ongesteld wordt en hij weet dat hij dat nooit zal meemaken. Hij heeft ook al een meisjesnaam: Kate. David begint in de puberteit te raken en dat is lastig voor hem. Elke dag doet hij lichamelijke metingen om in de gaten te houden wat er aan zijn lichaam verandert. Het zijn onwenselijke veranderingen en als hij ontdekt dat hij in korte tijd 2 cm gegroeid is, is dat lastig voor hem. Verder leven we vooral mee met hoe hij het geheim houdt en maar niet de manier vindt om het aan zijn ouders te vertellen.

Lezen want dit boek geeft een mooi beeld hoe het is voor een kind om te voelen hoe het is om in het verkeerde lichaam te zitten en dat maar niet te durven vertellen. Echt begrijpen kun je dit nooit als je het zelf niet mee hebt gemaakt, maar dit boek helpt wel om het iets beter te gaan begrijpen.

Annabel - Kathleen Winter

Het is 1968 als Jacinta en Treadway Blake een kindje krijgen. De baby wordt geboren met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsdelen - de vader besluit het kind als jongen op te voeden. En zo groeit Wayne als jongen op. Maar als hij in de puberteit komt, voelt hij steeds meer het meisje in hem. Hij moet opnieuw ontdekken wie hij is.

Genderidentiteit. Alhoewel Wayne als jongen opgroeit, voelt hij zich ook steeds meer vrouwelijk. Pas veel later komt hij erachter dat hij geboren is als hermafrodiet. In een wereld die niet open staat voor anders zijn, is het een hele opgave om je eigen identiteit te vinden en aan te nemen. Wayne neemt daar echter wel hele belangrijke stappen in:

Het jaren slikken van hormonen had hem hoekig gemaakt en het drong ineens tot hem door dat hij daar eigenlijk mee wilde stoppen. Hij wilde ze niet meer elke dag slikken, hij wilde niet dat zijn lichaam veranderd werd van wat het wilde zijn in wat de wereld ervan verlangde. Hij wilde die pillen door de wc spoelen hier in Shelley's All-Day Breakfast, waar niemand hem kende.

Lezen want dit boek speelt zich af in een prachtige locatie in het noordoosten van Canada en deze setting zorgt niet alleen voor mooie landschapsomschrijvingen, maar ook voor een setting waar traditionele man- en vrouwrollen hoog in het vaandel staan. Hierdoor is het innerlijke conflict van Wayne ook meteen een maatschappelijk conflict. Dit zorgt voor pijnlijke situaties. Emotioneel om te lezen en ontzettend mooi om te zien hoe Wayne zich ontwikkelt.

Mijn broer heet Jessica - John Boyne

Als Sam op school een opstel moet schrijven over wie hij het meest bewondert, schrijft hij over zijn broer Jason. Als broers zijn ze heel hecht en Sam merkt het dan ook als eerste dat er iets mis lijkt te zijn met Jason. Hun ouders wuiven dat weg, maar op een dag vertelt Jason het ze: Hij voelt zich eigenlijk een meisje. Voor zijn ouders, die zich alleen maar druk lijken te maken om de ambitie van moeder om premier te worden, komt dit nieuws niet goed uit. Sam begrijpt het niet goed en wordt bovendien erg met zijn broer gepest. Het onbegrip van de familie naar Jason toe is zo groot, dat Jason besluit om bij zijn tante te gaan wonen.

Genderidentiteit. Jason blijkt zich al jaren anders te voelen, maar Sam merkt dat pas zodra het niet meer goed met Jason gaat. Doordat we de gebeurtenissen door de ogen van Sam zien, krijgen we alleen maar mee hoe het met Jason gaat door wat hij met Sam deelt. Aangezien Jason op weinig begrip van zijn familie kan rekenen, is dat niet zo veel.

'Volgens mij ben ik je broer helemaal niet. Sterker nog, dat weet ik wel zeker.'

'Zijn broer niet?' vroeg mijn moeder. 'Waar heb je het in hemelsnaam over? Natuurlijk ben jij zijn broer. Ik heb jullie allebei op de wereld gezet, dus ik kan het weten.'

Ik staarde hem niet-begrijpend aan. 'Wat bedoel je?' vroeg ik.

'Precies wat ik zeg,' antwoordde hij. 'Volgens mij ben ik je broer niet. Volgens mij ben ik eigenlijk je zus.'

Lezen want ook al wil je dit boek misschien al snel aan de kant leggen vanwege de verschrikkelijke ouders van Sam en Jason, het is wel heel interessant om te zien hoe het voor de rest van het gezin is als een kind transgender blijkt te zijn. Dit boek geeft een goed voorbeeld hoe je vooral niet moet reageren als een kind aangeeft transgender te zijn. Gelukkig komen de personages uiteindelijk tot inkeer (maar ik blijf ze stom vinden!)

Een korte vergelijking

Wie is nou normaal? en Mijn broer heet Jessica gaan allebei over een tienerjongen die eigenlijk een meisje is. Het grootste verschil is dat het eerste boek vanuit het perspectief van de transgender geschreven wordt (waardoor we veel over het proces en alle emoties die daarbij komen kijken te weten komen), terwijl Mijn broer heet Jessica vanuit het perspectief van de broer van de transgender verteld wordt.

Annabel is wat dat betreft een heel ander boek. Allereerst gaat het hier om andere problemen rondom genderidentiteit, Wayne is geboren met zowel de geslachtskenmerken van een jongen als een meisje. Uiteindelijk ziet Wayne zijn/haar gender ook niet binair, hij/zij stopt met hormonen en krijgt daardoor ook vrouwelijke kenmerken, maar verandert niet helemaal naar het vrouwelijke uiterlijk.

Alledrie de boeken vond ik bijzonder om te lezen. Welke boeken over genderidentiteit hebben jullie gelezen?